De epidemiologische transitie in Nederland

To assess the differences in the pattern of mortality by sex, age and cause of death between 1875-1879 and 1970 for the Netherlands, and the contribution of different causes of death to the decrease of total mortality between these periods.

Methods

Mortality data for 1875-1879 were extracted from one of the first publications after the start of the national cause-of-death register, and were reclassified according to the cause-of-death classification in use in 1970. The mortality data for 1875-79 and 1970 were directly standardised using the age structure of the Dutch population in 1930.

Results

The mortality rates in 1970 were only a third (for men) to a quarter (for women) of those in 1875-79. Mortality patterns by age changed drastically, due to stronger mortality reductions among younger people. The share in total mortality decreased enormously for infectious diseases (from 38-39 to 4-5) and for mental disordersdiseases of the nervous system (9-11 to 2-3), but the shares of cancer (2-3 to 25-26), cardiovascular diseases (7-8 to 42) and external causes (1-3 to 7-9) increased correspondingly. Almost 50 of the decrease of total mortality was due to a number of infectious diseases, of which respiratory diseases were the most important subgroup.

Conclusion

The Dutch population experienced an ‘epidemiological transition’ very much like that described for some other countries.

Samenvatting

Doel

Nagaan welke verschillen er zijn tussen het Nederlandse sterftepatroon naar geslacht, leeftijd en doodsoorzaak in 1875-1879 en in 1970, en welke de bijdrage is van afzonderlijke doodsoorzaken aan de daling van de sterfte (de epidemiologische transitie) tussen deze twee tijdstippen.

Methoden

Sterftecijfers naar leeftijd, geslacht en doodsoorzaak voor 1875-1879 werden ontleend aan één van de eerste publikaties over deze gegevens na de totstandkoming van een landelijke doodsoorzaakstatistiek. De indeling naar doodsoorzaak werd aangepast aan de in 1970 gebruikte. De sterftecijfers van 1875-1879 en 1970 werden ten behoeve van de onderlinge vergelijking direct gestandaardiseerd naar de bevolking van 1930.

Resultaten

In 1970 lagen de sterftecijfers op een derde (mannen) tot een kwart (vrouwen) van het niveau in 1875-1879. Jongeren hebben van de sterftedaling veel meer geprofiteerd dan ouderen. Van een aantal diagnosehoofdgroepen is het aandeel in de sterfte sterk afgenomen. In bijzondere mate geldt dit voor infectieziekten (van 38-39 naar 4-5) en mentale aandoeningen en ziekten van het zenuwstelsel (van 9-11 naar 2-3). Daartegenover staat een toename van het aandeel van kanker (van 2-3 naar 25-26), hart- en vaatziekten (van 7-8 naar 42), en ongevallen en opzettelijk toegebracht letsel (van 1-3 naar 7-9). Van de totale sterftedaling tussen 1875-1879 en 1970 komt 45-47 op rekening van een aantal als zodanig benoemde infectieziekten. Luchtweginfecties, met name longtuberculose en pneumonie, acute bronchitis en influenza, vormen daarbinnen de belangrijkste subgroep.

Conclusie

De Nederlandse epidemiologische transitie lijkt sterk op die welke zich in de andere westerse landen waarvoor een beschrijving beschikbaar is, heeft voltrokken. Vermoedelijk hebben bij de daling van de sterfte aan infectieziekten zowel de toegenomen welvaart en hygiënische maatregelen als verbeteringen in de gezondheidszorg een rol gespeeld.