Suïcidepreventie bij jongeren

Wij willen hierbij reageren op het commentaar van van ’t Land en Beket op ons artikel in NTvG. We vinden het jammer dat de meeste kanttekeningen strijdig zijn met de inhoud van ons artikel of onderzoeken waaraan ze refereren.

Voorbeelden:

• De door ons gepresenteerde cijfers over suïcidaal gedrag worden vergeleken met de jaarlijkse suïcidecijfers. Suïcide en suïcidaal gedrag zijn echter verschillende concepten met verschillende prevalenties, risicofactoren en -groepen. Het is niet terecht om op basis van suïcidecijfers te suggereren dat onze cijfers betreft suïcidaal gedrag hoog zijn. Daarnaast komen onze cijfers overeen met andere onderzoeken (1,2). Een mogelijke verklaring voor de andere ervaring op basis van gesprekken in de spreekkamer, is dat suïcidaal gedrag slecht zichtbaar en fluctuerend is.
• Wij claimen geen doelgroepenbeleid, maar laten zien dat er niet voor alle subgroepen sprake is van een dalende trend. Onze boodschap is dat het belangrijk is om suïcidaal gedrag vroegtijdig te signaleren en in te zetten op preventie, rekening houdend met de mogelijkheid dat risicogroepen veranderen over de tijd. Dan zou selectieve preventie, naast universele preventie, kunnen worden ingezet, bijvoorbeeld wanneer de gevonden trends doorzetten en de lijnen gaan kruisen. De gezondheidsverschillen worden dan niet kleiner, zoals gesteld, maar tussen bepaalde groepen juist groter.
• Volgens hen rapporteren jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf in ons onderzoek veel minder suïcidaal gedrag. Ons onderzoek laat zien dat in 2010-2011 de percentages voor suïcidale gedachten (Turkse komaf) en suïcidepoging (Turkse en Marokkaanse komaf) juist hoger liggen dan voor Nederlandse jongeren. We vinden daarentegen wel de sterkste daling voor jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf.
• Onze uitkomsten worden in twijfel getrokken door te stellen: “Een niet-westerse achtergrond blijkt juist een risicofactor te zijn voor daadwerkelijke suïcide. Het lijkt ons dus contraproductief om af te gaan op deze trends bij het opstellen van preventiebeleid.”  Hierbij wordt verwezen naar Gillisen en Berkelmans, 2019 die concluderen dat de meeste jongeren die suïcide hebben gepleegd in 2018/ 2019 van Nederlandse herkomst waren en dat in vergelijking met 2018 er in 2019 meer jongeren met een migratieachtergrond overleden zijn door zelfdoding. Ondanks deze stijging is het merendeel van de jongeren die suïcide hebben gepleegd (2/3) nog steeds van Nederlandse herkomst, gelijk de verdeling van Nederlandse jongeren (72.2% in 2020) en jongeren van niet-Nederlandse herkomst.

De boodschap die we op basis van onze resultaten willen overbrengen, is dat (a) de prevalenties van suïcidaal gedrag onder jongeren, ondanks de dalende trends, nog steeds hoog zijn, en (b) dat er bij bepaalde subgroepen geen daling werd gevonden, dus dat risicogroepen lijken te veranderen in de loop van de tijd. Hiermee suggereren we niet dat bepaalde groepen op basis van onze resultaten in de toekomst minder of geen aandacht behoeven. De praktische implicatie van ons onderzoek is juist dat voor alle jongeren preventie van suïcidaal gedrag nog steeds erg belangrijk is en deze aandacht voor alle jongeren moet blijven. Daarbij kan op basis van onze resultaten overwogen worden om bepaalde subgroepen extra zorg te bieden, zoals het afnemen van een extra screeningsvragenlijst en lessen over mentale weerbaarheid (3).

Leonie van Vuuren1,2, Marcel van der Wal1, Pim Cuijpers3, Mai Chinapaw2

1GGD Amsterdam

2Amsterdam UMC, locatie VUmc

3Vrije Universiteit Amsterdam

Referenties

1. Evans et al.(2005) The prevalence of suicidal phenomena in adolescents: a systematic review of population-based studies. Suicide Life Threat Behav, 35(3), 239-250.
2. Kokkevi et al.(2012) Adolescents' self-reported suicide attempts, self-harm thoughts and their correlates across 17 European countries. J Child Psychol Psychiatry, 53(4), 381-389.
3. Heesen, K.(2021) Learn to dance in the STORM, prevention of depression in adolescents. Rotterdam: Erasmus Universiteit.