Waarom dit onderzoek?
Regelmatig wordt de vraag gesteld of overgewicht en obesitas samenhangen met een verhoogd risico op overlijden. Onlangs opperden de auteurs van een overzichtsartikel in dit tijdschrift dat er geen verband zou bestaan tussen overgewicht en sterfte.1 Zij concludeerden: ‘Zelfs in de categorie “matige zwaarlijvigheid” (BMI: 30,0-34,9…
Artikelinformatie
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG
Verhoogde sterfte bij ondergewicht, overgewicht en obesitas
Er is geen sprake van enige inconsistentie tussen deze grote Britse studie (verder PSC genoemd) en ons overzicht, integendeel [1]. Wij verwezen in ons artikel expliciet naar het belang van leeftijd, bestaande ziekte en kalenderperiode [2].
(1) Het relatieve sterfterisico door overgewicht (BMI 25-29,9 kg/m2) bedraagt 1,049 (vergeleken met een BMI 17,5-25 kg/m2) of 1,072 (vergeleken met een BMI 20-25 kg/m2). Dit zijn zeer geringe relatieve risico’s. Deze zijn zeer gevoelig voor andere bevolkingen, maar bepaald wat betreft leeftijd, periode en selectie.
(2) Wij schreven over BMI bij middelbare leeftijd [2]. Bij recrutering in de PSC was de helft jonger dan 46 jaar.
(3) Wij wezen op het belang van periode-effecten en beschreven expliciet recente perioden. Sterfte door hart- en vaatziekte, het leeuwendeel van de oversterfte bij zwaarlijvigheid, halveerde sinds 1980. Het mediane jaar bij recrutering van de PSC was 1979.
(4) Wij wezen op het belang van selectie op gezondheid. Overgewicht beschermt ziekte door hogere reserves. De PSC sloot personen met voorafbestaande hart- en vaatziekten uit.
Het is te hopen dat de PSC verdere updates publiceert naar leeftijd, cohort en periode. We zijn er gerust in dat deze onze bevindingen zullen bevestigen; op middelbare leeftijd, in recente perioden (na 1990) en aselecte bevolkingen is er geen merkbare oversterfte.
Literatuur
[1] Whitlock G, Lewington S, Sherliker P, Clarke R, Emberson J, Halsey J, et al. Body-mass index and cause-specific mortality in 900 000 adults: collaborative analyses of 57 prospective studies. Lancet 2009;373:1083-96.
[2] Bonneux L, Reuser M. Overgewicht op middelbare en oudere leeftijd gaat niet gepaard met hogere sterfte. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:2764-9.
Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI), Den Haag
Luc Bonneux, senior onderzoeker
Verhoogde sterfte bij ondergewicht, overgewicht en obesitas
Graag beëindig ik hiermee een inmiddels achterhaalde discussie. Net als in andere landen wordt in Nederland niet meer naar de 'body-mass index' (BMI) alléén gekeken, maar wordt het gezondheids- en sterfterisico bepaald aan de hand van de combinatie van BMI, buikomvang en co-morbiditeit [1]. De combinatie van overgewicht en een ongunstige vetverdeling in relatie tot verhoogde sterfte is breed onderzocht [2], en ook bevestigd in recente cohorten en op middelbare leeftijd [3]. De bevinding dat in recente cohorten de relatie tussen BMI (en abdominale vetverdeling) minder sterk is dan in oudere kan overigens ook mede verklaard worden door het feit dat de gezondheidsrisico's behorend bij overgewicht en obesitas toenemen met de lengte van follow-up. Een niet makkelijk op te lossen methodologisch probleem.
Literatuur
[1] Seidell JC, de Beer JJA, Kuijpers T. Richtlijn ' Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen'. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:2071-6.
[2] Seidell JC. Waist, waist/hip and all-cause mortality and risk of cancer and sleep apnea. Background paper WHO expert consultation on waist circumference and waist-hip ratio. Eur J Clin Nutr. [ter perse].
[3] Pischon T, Boeing H, Hoffmann K, Bergmann M, Schulze MB, Overvad K, et al. General and abdominal adiposity and risk of death in Europe. N Engl J Med. 2008;359:2105-20.
Vrije Universiteit en VU Medisch Centrum, Amsterdam
Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid