Screeningsgekte

‘Gelukkig zijn we er op tijd bij…’ Deze hardnekkige opvatting ‘hoe sneller je afwijkingen opspoort, hoe beter het is’, zit diepgeworteld in de maatschappij. In de spreekkamer van de huisarts komen ze allemaal voorbij: de afwijkende mammografieën, de positieve test op rectaal bloedverlies, het afwijkende uitstrijkje en nu dan weer in studieverband, de longkankerscreening. Ik zie en hoor de onrust bij patiënten al als er een afwijkende uitslag komt: ‘het zal toch niet, ben ik nu aan de beurt?’

De tussentijd van gevonden afwijking tot definitieve uitslag vinden de meeste mensen erg spannend: de paniek slaat toe en de begrafenisverzekering wordt gecheckt. Ook al weten de meeste mensen heus wel dat het waarschijnlijk mee zal vallen, de meegegeven folders zijn daar duidelijk over. Maar zoals altijd maakt dat niet rustig.

Ook bij mij in de omgeving start het Europese onderzoek naar de vroege opsporing van longkanker. Uit de informatie die ik als huisarts krijg blijkt dat ik een rol heb bij de verwijzing naar de longarts én geïnformeerd word bij toevalsbevindingen. En passant meten ze ook een kalkscore en longemfyseem. Voor dat laatste hebben ze geen toestemming om dit met de huisarts te delen, maar ze informeren wel de patiënt. U kunt dus wel raden naar het gesprek in de spreekkamer.

‘Ongehoord hoe dit onderzoek zo de spreekkamers in wordt gefrommeld’

Met welke huisartsorganisatie is dit overlegd? Nu is het niet alleen onder het motto ‘als we maar vroeg bij die longkanker zijn’, maar vooral een thoracale risicoscreening op ‘u roept en wij draaien’. Ik word hier stapelmesjogge van. Ongehoord hoe dit onderzoek zo de spreekkamers van de huisartsen in wordt gefrommeld. Het ergste is nog dat onze huisartsgeneeskundige, inhoudelijke bijdrage vrijwel nul is. Patiënten hebben al gehoord dat er óf een afwijking óf een toevalsbevinding óf een verhoogde kalkscore is gevonden op de heilige graal van de diagnostiek: de scan. Wie denkt dat ik met een genuanceerde afweging van plussen en minnen er nog aan kan bijdragen dat de patiënt met de schrik in zijn lijf niet de diagnostische molen van de specialisten in wil gaan, kent of de zorgwetten niet of heeft niet nagedacht. Laat staan dat ik ook iets moet vinden van toevalsbevindingen of kalkscores. Ik heb het niet aangevraagd.

Als huisarts wil ik geïnformeerd worden over twee dingen: de screeningsorganisatie moet mij laten weten dat patiënt is doorgestuurd voor verdere analyse van zijn longafwijking naar een voor de patiënt bekend ziekenhuis en ik wil bericht van de longarts over hun bevindingen. Vanaf dat punt begint mijn werk weer. Niet als administratiekantoor, maar als dokter wier kennis de beslissingen die een patiënt moet nemen verrijkt.