Chirurgische ingrepen worden in Nederland steeds vaker laparoscopisch verricht. De laparoscopische cholecystectomie is inmiddels de standaardbehandeling voor ongecompliceerde symptomatische galsteenaandoeningen. Maar ook laparoscopische hernia-operaties, antirefluxingrepen, darmresecties en appendectomieën winnen aan populariteit, vanwege voordelen als een kleiner operatietrauma, een kortere opnameduur en een sneller herstel van de patiënt.1-3
Hoewel de diagnostische laparoscopie reeds sedert het begin van deze eeuw is toegepast, wordt deze methode vooral sinds de introductie van minimaal invasieve chirurgie zeer frequent gebruikt voor de stagering van gastro-intestinale maligniteiten.4-6 Naast een betere stagering is het voornaamste voordeel de mogelijkheid om onnodige laparotomieën te voorkomen.
Een nadeel van de diagnostische laparoscopie en laparoscopische resecties bij gastro-intestinale maligniteiten is het potentiële gevaar voor het ontstaan van entmetastasen in de littekens van de trocarts, de toegangspoorten voor de laparoscopische instrumenten. De eerste entmetastase na een diagnostische laparoscopie werd beschreven door Döbrönte et al. in 1978 bij een ovariumcystadenocarcinoom met peritoneale…
Artikelinformatie
(Geen onderwerp)
Nieuwegein, juli 1996,
Het epifenomeen van entmetastasering ter plaatse van de trocart-inbrengplaatsen na laparoscopische chirurgie van occulte en manifeste maligniteiten in het abdomen krijgt toenemend aandacht, zoals blijkt uit het caput van Nieveen van Dijkum et al. in dit tijdschrift (1996;1391-4). Het is opvallend dat in de eerste grote overzichtsartikelen over de laparoscopische cholecystectomie nog geen melding werd gemaakt van deze veelal vroeg in het postoperatieve beloop optredende complicatie.12 Inmiddels is het aantal gerapporteerde gevallen van entmetastasering na laparoscopisch verwijderde galblaascarcinomen opgelopen tot meer dan 40.3
In een groep van meer dan 800 patiënten met een laparoscopische cholecystectomie registreerden wij 5 patiënten met een occult galblaascarcinoom. In alle gevallen betrof het vrouwen, met een gemiddelde leeftijd van 75,5 (uitersten: 64-84) jaar. Tijdens dissectie werd het beeld gezien als na een doorgemaakte cholecystitis, waardoor het scheidingsvlak tussen galblaas en lever moeilijk herkenbaar was. Tweemaal vond conversie naar een klassieke cholecystectomie plaats in verband met onherkenbare anatomie. Tijdens een follow-up-duur van respectievelijk 10 en 15 maanden werden geen aanwijzingen gevonden voor entmetastasen in de littekens. Van de 3 patiënten bij wie de operatie niet geconverteerd werd, kregen er 2, na respectievelijk 3 en 10 maanden, een solitaire entmetastase. Nadat aanvullend onderzoek geen aanwijzingen voor recidieftumorgroei elders opgeleverd had, werd bij beide patiënten een resectie verricht van deze entmetastase. Beide patiënten zijn momenteel, 5 en 12 maanden na de reresectie, nog in leven.
Gezien onze ervaringen zouden wij in aanvulling op Nieveen van Dijkum et al. willen adviseren om met name bij bejaarde vrouwen bij wie tijdens laparoscopie het beeld wordt gezien van een doorgemaakte ontsteking, vooral indien preoperatief hiervoor geen vermoeden bestond, alert te zijn op een occult galblaascarcinoom en de ingreep te converteren tot een open procedure.
The Southern Surgeons Club. A prospective analysis of 1518 laparoscopic cholecystectomies. N Engl J Med 1991;324:1073-8.
Cuschieri A, Dubois F, Mouiel J, Mouret P, Becker H, Buess G, et al. The European experience with laparoscopic cholecystectomy. Am J Surg 1991;161:385-7.
Martinez J, Targarona EM, Balague C. Port site metastasis. An unresolved problem in laparoscopic surgery. Int Surg 1995;80:315-21.
(Geen onderwerp)
Amsterdam, juli 1996,
Wij zijn verheugd dat de collegae Pierik et al. onze bevindingen en aanbevelingen (bij vermoeden van een galblaascarcinoom converteren naar een open procedure) onderschrijven. Dat de kans op een galblaascarcinoom toeneemt bij oudere, meestal vrouwelijke patiënten (man-vrouwratio 1:4) en vaak samengaat met verschijnselen van galblaasontsteking, moge als bekend worden verondersteld.