Rassengeneeskunde

Bestaat ras en moet je er iets mee in de geneeskunde? De hoofdredactie is er niet uitgekomen. Er is overlap en verschil tussen ras, afkomst, herkomst, nationaliteit, cultuur en etniciteit. Je kunt voor de ene of de andere term kiezen om allerlei redenen, vooral ook emotionele. Dat blijkt uit het stuk van Gabor Linthorst (D2716).

In de Landelijke Transmurale Afspraak ‘Chronische nierschade’ wordt gekozen voor de term ‘negroïde’. Een medisch student vond dat kwetsend. Ik vermoed dat dit niet de intentie van de makers van de richtlijn was; bovendien is het de vigerende medisch-wetenschappelijke term, ook volgens de eindredactie van het NTvG. Desondanks staan die gevoelens misschien voor een breder ongemak, maar dat is allerminst zeker en daarover hebben we geen informatie. Bovendien is de vraag of dit soort emoties reden moet zijn om de terminologie aan te passen. Dat is namelijk niet zonder gevaar, want voor je het weet begrijpen we elkaar niet meer. Dat zie je aan de in principe sympathieke oplossing van Linthorst. Dat ‘iemand van Ghanese afkomst’ is, vertelt mij niets over de nierfunctie. Er wonen daar alleen al 700.000 Chinezen..., pardon, mensen van Chinese afkomst.

Dan terug naar de vraag of ras bestaat. In ieder geval verdeelt vrijwel iedereen impliciet of expliciet de menselijke soort in groepjes op basis van uiterlijke kenmerken, zoals huidskleur, haartype, neusvorm, schedelvorm of lichaamsbouw. In de volksmond noemen we dat ‘rassen’. Mag die deels subjectieve en arbitraire indeling een rol spelen bij medische beslissingen? Fred Menko wil in ieder geval graag dat u het gesprek aangaat over BRCA-genen met mensen van wie u vermoedt dat ze Joods zijn (D3663). Jeffrie Buckle raadt dokters op goede gronden af om de nierfunctie klakkeloos te vermenigvuldigen met 1,21 bij een patiënt die zij donker genoeg vinden om als ‘negroïde’ geclassificeerd te worden (D2652). Tot onze verbazing werd dit door een reviewer aangemerkt als biologisch essentialisme en grenzend aan ‘scientific racism’. Verwarrend, want de auteurs rekenen juist af met een homogeen en rigide concept van het begrip ‘ras’.

Dit alles laat zien dat zelfs een heel genuanceerd gebruik van raciale begrippen niet mogelijk is zonder beschuldigd te worden van kwetsen en racisme. Twee medeauteurs haakten af, maar gelukkig heeft Buckle wel de moed de discussie aan te zwengelen. Dit is goed voor onze patiënten, het meest nog voor degenen die wel eens van het negroïde ras zouden kunnen zijn.