Paardenslager

‘Je hebt grootse ouderdom, maar ook afschuwelijke en treurige ouderdom. Soms is ouderdom ook afschuwelijk en groots tegelijk.’ Dat schrijft Tolstoj in Cholstomer, een melancholiek verhaal over een oud en ooit beroemd paard dat terugblikt op zijn leven. Uiteindelijk dient hij nergens meer voor en belandt hij bij de vilder. ‘… hij zuchtte en sloot zijn ogen. Zijn onderlip hing naar beneden en zijn afgesleten tanden werden zichtbaar, en hij dommelde in bij het geluid van het wetten van het mes. […] Ze willen me vast beter maken, dacht hij. Vooruit dan maar!’ Vervolgens snijdt de paardenslager zijn hals door.

Ik las dit verhaal weer eens, en opeens viel het me op dat het vrijwel naadloos past in de hele discussie over euthanasie bij wilsonbekwame demente patiënten. Moet ik straks de slager zijn? De handreikingen en rapporten van verenigingen en wijze mensen buitelen over elkaar: vorige maand de discussie over euthanasie en dementie en vorige week nog de Adviescommissie voltooid leven. Bij het schrijven van dit redactioneel is nog niet bekend wat daar nu weer in staat, maar ik kan me niet voorstellen dat het ei van Columbus gevonden is en aan de minister voorgezet.

Gemodder aan het eind van een al dan niet mooi leven is naar mijn idee nooit makkelijk op te lossen. Dat blijkt ook wel uit de ervaringen van de Levenseindekliniek: de grote meerderheid van euthanasieverzoeken vanwege psychische klachten of een voltooid leven werd afgewezen (A9992). Bij een verdere aanvaarding van euthanasie bij het einde van het leven van wilsonbekwamen of dementen staat straks iemand met dat ‘mes’. Of dat nu de dokter of de patiënt zelf is, iemand moet de spuit hanteren. Omdat de demente of wilsonbekwame patiënt dat nu eenmaal zelf niet kan, zal het dan wel de dokter zijn. Mij past die rol van vilder niet. Ik hoop maar dat alle wijze commissies naast actuele meningen en peilingen de oude Tolstoj – en ook zijn De dood van Ivan Iljitsj – hebben gelezen. Leven is niet makkelijk en doodgaan ook niet; dat was eind 19e eeuw zo en dat zal wel nooit anders worden.

Het veronachtzamen van een oude wijsheid speelt overigens op veel vlakken. 85 jaar geleden – Tolstoj was 20 jaar dood – gebruikten dokters al de V. jugularis om de centraalveneuze druk te meten. Mijn veneuze boog, 40 jaar geleden aangeschaft, is allang zoek. Ik moet als ik Hans Hamer en collega’s moet geloven fluks naar de winkel om een nieuwe te halen (A9600). Voor sommige problemen bestaan simpele oplossingen blijkbaar wel.