Het amoeboom van de dikke darm en het rectum

- Amoeboma was diagnosed in three patients: a Bengal seaman aged 40 and two Dutch citizens who had lived in the tropics, a man aged 41 and a woman aged 56. The first-mentioned patient had a rectal tumour easily inspected by sigmoidoscopy; a biopsy sample contained Entamoeba histolytica. The faeces contained no cysts. The two other patients had coecal amoebomas. They had been operated elsewhere on suspicion of appendicitis and had been treated with metronidazole, which had failed to eliminate the amoebae. The faeces still contained cysts. One patient had trophozoites in a biopsy sample. The serum of all three patients contained anti-amoeba antibodies. Two patients were treated successfully with a combination of metronidazole (a tissue amoebicide) and diloxanide (a lumenal amoebicide). In one patient this combination failed, and emetine had to be substituted for the metronidazole, also because of an allergic reaction.

Amoeboma of colon or rectum is one of the many manifestation forms of amoebiasis, but it is rare. While in amoebic colitis tissue necrosis (histolysis) is encountered almost exclusively, in amoeboma there is a violent inflammatory reaction with formation of a pseudotumour by granulation tissue, possibly due to secondary bacterial infection. Endoscopy and determination of circulating antibodies against the causative agent E. histolytica have by now improved the diagnosis so much that adequate treatment without surgical intervention is possible in principle. As with so many exotic diseases, a stay in the tropics is the key to the diagnosis.

Samenvatting

Bij 3 patiënten werd een amoeboom gediagnostiseerd: bij een 40-jarige Bengalese zeeman en bij twee Nederlanders die in de tropen hadden vertoefd, een 41-jarige man en een 56-jarige vrouw. De eerstgenoemde patiënt had een rectale tumor die makkelijk met sigmoïdoscopie kon worden onderzocht; in een biopt werd Entamoeba histolytica aangetroffen. De faeces bevatten geen cysten. De andere patiënten hadden een coecaal amoeboom. Zij hadden elders een operatie ondergaan omdat appendicitis werd vermoed, en waren behandeld met metronidazol, maar de amoebiasis was daarmee niet genezen. De faeces bevatten nog steeds cysten. Eén patiënt had trofozoïeten in een biopt. De 3 patiënten hadden allen anti-amoeben-antistoffen in het serum. Twee patiënten werden met succes behandeld met een combinatie van metronidazol (een weefselamoebicidum) gevolgd door diloxanide (een contactamoebicidum). Deze combinatie faalde bij de 3e patiënt. Herhaling van de kuren waarbij metronidazol mede wegens een allergische reactie werd vervangen door emetine, bracht definitieve genezing.

Het amoeboom van het colon of het rectum is één van de vele, zij het zeldzame uitingsvormen van amoebiasis. Terwijl men bij de amoebencolitis vrijwel uitsluitend necrose van weefsel ziet (histolyse), vindt men bij het amoeboom een hevige ontstekingsreactie met de vorming van een pseudotumor door granulatieweefsel, mogelijk als gevolg van secundaire bacteriële infectie. Tegenwoordig is met endoscopisch onderzoek en de bepaling van circulerende antistoffen tegen de verwekker E. histolytica de diagnostiek zodanig verbeterd dat in principe een adequate behandeling kan worden ingesteld zonder operatieve ingreep. Zoals zo vaak het geval is met exotische aandoeningen is het verblijf in de tropen de sleutel tot de diagnose.