Steatosis hepatis tijdens behandeling met zidovudine en lamivudine bij een met HIV geïnfecteerde patiënt

A 33-year-old HIV-infected man was given antiretroviral therapy with zidovudine and lamivudine. After ten months' treatment the patient had elevated hepatic transaminase levels. Severe hepatic steatosis was found in the biopsy. Clinical history, laboratory, microbiologic and X-ray examination revealed no other abnormalities. The transaminase levels remained high after withdrawal of zidovudine alone, but a decrease was observed when both zidovudine and lamivudine were stopped. Rechallenge of lamivudine therapy caused the levels to increase again. The hepatic steatosis was considered to be caused by the antiretroviral therapy, lamivudine having a synergistic influence on this side effect of zidovudine. Ten months after the therapy was changed to the protease inhibitor indinavir combined with zalcitabine and stavudine, two other nucleoside analogues, hepatic steatosis recurred.

Samenvatting

Bij een 33-jarige HIV-geïnfecteerde patiënt ontstond na 10 maanden antiretrovirale therapie met zidovudine en lamivudine stijging van de serumtransaminaseactiviteit. Bij histologisch onderzoek van een leverbiopt werd een ernstige graad van steatosis hepatis vastgesteld, waarvoor geen andere oorzaken werden gevonden. Bij het staken van alleen de zidovudine werden de transaminasenwaarden niet normaal, maar wel nadat beide middelen waren gestaakt. Bij een poging tot ‘rechallenge’ met lamivudine stegen ze echter weer. Bij deze patiënt werd de steatosis hepatis toegeschreven aan de antiretrovirale therapie, waarbij er een synergistisch effect was van lamivudine op een bijwerking van zidovudine. Bij patiënt ontstond nadat was overgegaan op het gebruik van de proteaseremmer indinavir en 2 andere nucleoside-analoga, zalcitabine en stavudine, eveneens na 10 maanden steatosis hepatis.