Samenvatting
Het bevolkingsonderzoek naar borstkanker leidt van tijd tot tijd tot een welles-nietes-discussie over het nut ervan. Dit artikel heeft tot doel het perspectief op deze discussie te verhelderen. Voor- en tegenstanders zijn het erover eens dat het bevolkingsonderzoek op populatieniveau gunstige, maar ook onvermijdelijk ongunstige effecten heeft. Ze verschillen echter in de weging van collectieve voor- en nadelen. Belangrijker is dat het iedere vrouw die uitgenodigd wordt, vrij staat om wel of niet op de uitnodiging in te gaan. Idealiter maakt zij een weloverwogen ‘geïnformeerde keuze’, die gebaseerd is op voldoende kennis. De echte uitdaging voor professionals ligt in het bieden van goede, eerlijke en afgewogen informatie en adequate ondersteuning aan vrouwen bij de beslissing over al dan niet deelnemen aan het bevolkingsonderzoek.
Artikelinformatie
Evidencebased informatie borstkankerscreening
Het is lovenswaardig, zij het wat laat, dat de auteurs 23 jaar na invoeren van het bevolkingsonderzoek en 26 jaar na publicatie van hun rapport over mammografische borstkankerscreening hebben ontdekt dat je vrouwen kan informeren over voor- en nadelen van deze screening. Het idee dat dat heel erg moeilijk is, leeft enkel bij de screeningsindustrie. Die zullen de tak niet afzagen waar ze op zitten, door vrouwen transparante ‘evidence based’ informatie te geven over de schaarse evidence, de kleine baten en de niet zo geringe overdiagnose door mammografische screening. U vindt teksten over waarheidsgetrouwe consumenteninformatie in dit zelfde Tijdschrift of in de BMJ, geschreven door onafhankelijke auteurs zonder belang voor of tegen borstkankerscreening.(1, 2)
Bij het checken van de aangegeven belangentegenstellingen van Essink-Bot, Korfage en De Koning, vond ik er geen enkele op de vraag “Did you or your institution at any time receive payment or services from a third party for any aspect of the submitted work (including but not limited to grants, data monitoring board, study design, manuscript preparation, statistical analysis, etc…)?” Het instituut dat hen werk verschaft heeft over deze voorbije 30 jaar vele tientallen miljoenen gulden en Euro verzameld voor de “evaluatie” van bevolkingsonderzoek en andere vormen van kankerscreening. De auteurs zitten in referentiecentra en evaluatieteams en hebben hun hele carrière opgebouwd op dit bevolkingsonderzoek. De centrale oorzaak van het lang bestaande consumentenbedrog over borstkankerscreening is deze geïnstitutionaliseerde belangenverstrengeling waarbij de grenzen tussen industrie, ambtenarij en universiteit nooit hebben bestaan en er geen enkele "check of balance" was op de informatie geleverd aan burger of samenleving.
Luc Bonneux
1. Bonneux L. De voor- en nadelen van borstkankerscreening: tijd voor evidence-based informatie. Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:A887.
2. Gotzsche PC, Hartling OJ, Nielsen M, Brodersen J, Jorgensen KJ. Breast screening: the facts--or maybe not. BMJ. 2009;338:b86.
Belangenverstrengeling bevolkingsonderzoek (auteurs)
In tegenstelling tot wat de heer Bonneux beweert, hebben wij op het belangenverstrengeling formulier wel degelijk melding gemaakt van de bronnen van financiering van ons onderzoek.
Marie-Louise Essink-Bot, hoogleraar Sociale Geneeskunde AMC
Melding belangenverstrengeling (redactie)
De ICMJE-formulieren van de auteurs staan op het web (toegankelijk voor ingelogde gebruikers met een abonnement). De vragenlijst bestaat uit een aantal secties met verschillende vragen. Bonneux reageert op de eerste vraag, de auteurs verwijzen naar de overige secties. Hoofdredactie
Borstkankerscreening en geïnformeerde keuze
In de diskussie over voor- en nadelen van borstkankerscreening gaat het over het al dan niet voorkómen van sterfte aan borstkanker. Wat ik mis is het voordeel van screening, dat een gezwel eerder wordt opgespoord, dan nog klein is, en dat dan borstbesparende operatie mogelijk is in plaats van amputatie. Ook als de kans op genezing niet verschilt, kan het verschil tussen wel of niet de borst behouden, voor de betrokken vrouw een enorm voordeel betekenen (zelfs als dat impliceert dat aanvullende radiotherapie nodig is).
Vorige maand onderging ik een borstbesparende operatie vanwege een kleine tumor, opgespoord via de screening. Ik hoor van diverse lotgenoten dat zij bereid waren tot neo-adjuvante chemotherapie (vooraf aan de operatie) om bortstamputatie te vermijden. Voor een deel van de vrouwen met borstkanker weegt het behoud van de borst dus erg zwaar.
Marianne Vink, arts werkzaam in zorg voor verstandelijk gehandicapten