Samenvatting
In Nederland zijn bevriezingsletsels in de gezonde populatie zeldzaam. Door een groeiend aantal winter- en buitensporters en reizigers naar hooggelegen gebieden, neemt het risico op bevriezingsletsel wel toe.
Bevriezing is een koudegeïnduceerd letsel veroorzaakt door 2 processen: bevriezing en microvasculaire occlusie.
Een goede eerste opvang, bestaande uit voorkoming van opnieuw bevriezen en van mechanisch letsel in combinatie met snel opwarmen en ibuprofen, is de belangrijkste factor die de uiteindelijke weefselschade kan beperken.
Als een patiënt zich presenteert binnen 24 uur nadat het bevroren lichaamsdeel is ontdooid en de ernst van het letsel van dien aard is dat ernstige morbiditeit verwacht kan worden, is behandeling met iloprost en eventueel recombinant weefselplasminogeenactivator geïndiceerd.
Als een patiënt zich later presenteert, is hyperbare-zuurstofbehandeling te overwegen; het bewijs hiervoor is echter beperkt.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Vitamine C tegen bevriezingsletsels
Vitamin C against frostbite?
De stand van zaken van de behandeling van bevriezingsletsels, net na de langste dag van het jaar, doet ons weer in alle hevigheid verlangen naar de winter…, dankzij collega Berendsen et al. Desalniettemin werd mijn interesse gewekt door dit overzicht. De behandelingsmodaliteiten met iloprost stammen uit de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw. In die tijd was ik werkzaam in het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk en betrokken bij de brandwondenzorg. Prof. dr. Robert Kreis initieerde onderzoek naar de behandeling c.q. preventie van reflex sympatishe dystrofie (RSD), tegenwoordig Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) geheten, met hoge doses vitamine C naar analogie van research in de brandwondenbehandeling.1 Destijds was het ook nog gebruikelijk om RSD te behandelen met mannitol en iloprost. Deze behandelingen zijn inmiddels obsoleet geworden.2 Brandwonden, CRPS, multiple organ failure (MOF), multiple organ dysfunction syndrome (MODS), acute respiratory distress syndrome (ARDS), systemic inflammatory response syndrome (SIRS), en ischaemia-reperfusion injury (IRI) en mogelijk ook bevriezing, hebben allen een inflammatoire component met ischaemische schade!
De goede eerste opvang bij frostbite bestaat uit snel opwarmen in combinatie met ibuprofen en voorkomen van nieuwe bevriezing. Binnen 24 uur dient er dan gestart te worden met iloprost. Indien reperfusie het probleem is, adviseer ik om te starten met vitamin C als profylaxe.3,4 Dit is eenvoudiger en direct toepasbaar en heeft minder bijwerkingen dan de invasieve iloprost behandeling. Uit ander onderzoek is gebleken dat 500 mg per os des daags mogelijk reeds voldoende is.5 Misschien iets voor een prospectief cohort onderzoek, daar een RCT, gezien de vooralsnog lage aantallen, niet haalbaar lijkt in Nederland?
Dr. P.E. Zollinger
Orthopedisch chirurg
Ziekenhuis Rivierenland
Tiel
1. Zollinger PE, Tuinebreijer WE, Kreis RW, Breederveld RS. Effect of vitamin C on frequency of reflex sympathetic dystrophy in wrist fractures: a randomised trial. Lancet 1999; 354: 2025-8.
2. Richtlijn Complex Regionaal Pijn Syndroom type I. Evidence Based Richtlijn Ontwikkeling. Alphen aan de Rijn: Van Zuiden Communications B.V., 2006. ISBN-10: 90-8523-124-8; ISBN-13: 978-90-8523-124-0.
3. Kearns SR, Kelly CJ, Barry M, Abdih H, Condron C, Leahy A, Bouchier-Hayes D. Vitamin C reduces ischaemia-reperfusion-induced acute lung injury. Eur J Vasc Endovasc Surg 1999; 17: 533-6.
4. Kearns SR, Monely D, Murray P, Kelly C, Daly AF. Oral vitamin C attenuates acute ischaemia-reperfusion injury in skeletal muscle. J Bone Joint Surg 2001; 83-B: 1202-6.
5. Zollinger PE, Tuinebreijer WE, Breederveld RS, Kreis RW. Can vitamin C prevent Complex Regional Pain Syndrome in patients with wrist fractures? A randomized, controlled, multicenter dose-response study.J Bone Joint Surg Am. 2007; 89:1424-31.