Thomas Schwencke (1694-1767) was nog geen 29 jaar oud toen hij werd benoemd tot hoogleraar in de anatomie en de chirurgie in Den Haag. Pas aan het einde van zijn carrière zou hij vooral naam maken, als behandelend arts van Mozart.1,2 Schwencke groeide met zijn jongere broer Martinus op in Maastricht. De familie Schwencke was naar Maastricht verhuisd in het gevolg van de graaf van Waldeck, de gouverneur en de oprichter van het militaire hospitaal in de stad. Daar volgden de gebroeders Schwencke de Latijnse School en waarschijnlijk de geneeskundige vooropleiding in het militaire hospitaal; vervolgens gingen zij in Leiden geneeskunde studeren.3 Thomas Schwencke promoveerde in 1715 op een proefschrift over speeksel (‘Dissertatio de Saliva’). Hij vestigde zich als Medicinae Doctor in 1718 in Den Haag.
In die periode was de opleiding geneeskunde aan de universiteiten vooral theoretisch, terwijl de praktische chirurgische opleiding aan Illustere Scholen of Chirurgische…
Artikelinformatie
Schwencke en Mozart
In het aardige artikel wordt in tegenstelling tot wat de titel suggereert maar weinig meegedeeld over de belangrijke rol die Schwencke heeft gespeeld bij de behandeling van Nannerl en Wolfgang Mozart.
Kennelijk is de schrijver niet op de hoogte geweest van de uitgebreide monografie van Van der Zanden over het verblijf van Mozart in de lage landen[i]. Uitgebreid valt daarin te lezen wat vader Leopold uitvoerig en gedetailleerd in zijn brieven en notities heeft geschreven over de ernstige ziekte van zijn twee kinderen.
Duidelijk is dat Leopold door zijn kennis van het Latijn de consultatie van prof Schwencke door Dr Heymans precies kon volgen en corrigerend optreedt als hij merkt dat de gegevens over het ziektebeloop van zijn kinderen niet nauwgezet door Heymans worden overgebracht. Schwencke wordt daardoor niet op het verkeerde been gezet en trekt zijn eigen plan waarbij zijn omzetting van het dieet van geitenmelk naar kalfsbouillon ondermeer een belangrijke rol zal hebben gespeeld bij de bijna fataal verlopende (para)typhus. De uitvoerige gedetailleerde beschrijving door Leopold, ook van de medicatie maakt duidelijk dat Leopold tekort wordt gedaan met de vermelding dat hij bij Schwencke “vooral onder de indruk was van het Latijn” .
In het artikel wordt voorts terloops melding gemaakt van het zilveren pessarium dat Schwencke ontwierp. Het was echter niet bedoeld om de baarmoeder te kantelen, maar om een vaginale prolaps van de uterus te redresseren. Schwencke ontwierp een zilveren pessarium met een ingenieus mechaniek, waarbij -na plaatsing- door het aandraaien van een soort vleugelmoer de 4 bladen van het pessarium uiteen gingen zodat het toestelletje gefixeerd bleef. De afbeelding is te vinden in het boekje van Endtz[ii]. Over een, al of niet, gekantelde baarmoeder maakte men zich toen geheel geen zorgen.
Prof Dr F.B.Lammes
[i]Van der Zanden J. Mozart in de lage landen Piumento 2005
[ii]Endtz J. De Hage -professoren. Sepcia Amstelveen 1972
Schwencke en Mozart (reactie)
Geachte professor Lammes,
Dank voor Uw waardevolle aanvullingen op het korte artikel over Thomas Schwencke en Wolfgang Amadeus Mozart. In het artikel heb ik de belangrijke rol die Schwencke speelde bij de behandeling van de jonge Mozart voldoende nadruk proberen te geven. Binnen de toegestane ruimte heb ik besloten om de aard van de behandeling, hoe interessant dan ook, niet te bespreken. De behandeling is beschreven in het NTVG in 1925 door Koopman in de referentie die ik daarover gaf..Bij het raadplegen van de literatuur heb ik de monografie van Van der Zanden niet gevonden. Ik dank U voor het opmerkzaam maken op die omissie. Bij de tekst over het terloops genoemde zilveren pessarium van Schwencke heb ik mij gebaseerd op de tekst van de door U genoemde referentie van Endtz (pag 89). Daar wordt letterlijk gesproken over 'een apparaat bedoeld om zonder heelkundige ingreep een kanteling van de baarmoeder te verhelpen. Blijkbaar is die interpretatie niet juist.
Harry Hillen