De hofarts, de dominee, een geleerd genootschap en de pokken

Variolation was introduced in England in the first half of the 18th century. The positive effects of this new method for preventing smallpox were already known in the Netherlands around 1720, one of whom was the Dutch physician Boerhaave. In spite of this, it took another 30 years before variolation was used in the Netherlands. Despite receiving positive advice and information from his learned English friends Sloane and Sherard, Boerhaave did not apply nor advise the use of variolation. There were various arguments for this restrained approach. In 1754 Thomas Schwencke found that conditions were favourable for the introduction of variolation in The Hague. There was support from the House of Orange-Nassau (the current royal family in the Netherlands) and from a learned society; a highly motivated clergyman acted as ambassador for the new technique and the court physician Schwencke was willing to take the lead. A similar combination had previously been effective in England, though the ambassador there was not a clergyman but an influential noble lady.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Samenvatting

In de eerste helft van de 18e eeuw werd in Engeland de variolatie ingevoerd. De gunstige effecten van deze nieuwe methode om pokken te voorkomen waren in Nederland rond 1720 al bekend, onder meer bij Boerhaave. Toch duurde het ruim 30 jaar voordat de variolatie in Nederland werd ingevoerd. Ondanks positieve adviezen en informatie van zijn geleerde Engelse vrienden Sloane en Sherard heeft Boerhaave variolatie niet toegepast en ook niet geadviseerd. Er waren diverse argumenten voor deze terughoudende opstelling. Thomas Schwencke vond in 1754 gunstige omstandigheden om in Den Haag de variolatie in te voeren. Er was steun van het vorstenhuis van Oranje Nassau en van een geleerd genootschap. Een zeer gemotiveerde dominee trad op als ambassadeur voor de nieuwe techniek en de hofarts Schwencke wilde het voortouw nemen. Deze combinatie was al eerder in Engeland succesvol gebleken. Alleen was de ambassadeur daar geen dominee maar een invloedrijke adellijke dame.