Risico: voor elk wat anders

Het zeer lezenswaardige themanummer over risicogeneeskunde [1] leverde een scala aan invalshoeken op, maar ik mis een aantal aspecten:

• De individuele winst blijft mijns inziens onderbelicht. Met epidemiologische gegevens is via U-prevent.nl wel het risico op een cardiovasculaire event te berekenen, maar de meeste mensen maken noch binnen tien jaar noch in hun verdere leven een event door. Zij komen mogelijk in aanmerking voor behandeling, maar hun winst is zeer beperkt en ligt in de orde van grootte van een NNT van 20 in tien jaar ter voorkoming van een event. Afgezien van de kosten vormen zij een belasting voor de gezondheidszorg. Met de bestaande gegevens is het goed mogelijk een beslisregel op te stellen zoals Opstelten c.s(D6549) suggereren om het risico op HVZ nauwkeuriger vast te stellen en daarmee een eventuele behandelindicatie of juist geen behandeling. De middelomtrek/BMI is daarbij een onmisbaar gegeven, dat verrassenderwijs niet terugkomt in de risicometing bij gezonden. Ongetwijfeld zijn er meerdere makkelijk traceerbare items voor een beslisregel.
• Het leeftijdsaspect: risicogeneeskunde begint al bij jonge mensen bijv. rond 45 jaar is er nauwelijks reden om een HVZ-risicoprofiel op te stellen, maar het proces van atherosclerose is dan volop aan de gang. Er is geen meetbare winst van behandeling, medicatie is niet nodig, maar leefstijladvies is wel zinnig, zeker als ook te verwachten overgewicht een rol speelt. Dat geldt nog sterker voor roken. De ervaring is dat het moeilijk is om patiënten te laten stoppen met roken, maar liever zouden we niet beginnen. De puberteit is een periode dat veel ongezonde leefstijlgewoontes zoals roken, alcoholgebruik, fast-food gebruik  etc. een aanvang nemen en die insteek heb ik gemist in dit themanummer over risicogeneeskunde.
• Bij de beoordeling van bevolkingsonderzoeken zoals kankerscreening wordt uitgebreid ingegaan op de  criteria van Wilson en Jungner. Deze blijven een uitgangspunt, maar  hier had niet misstaan het begrip Number Needed to Screen [2]:  het aantal personen dat gescreend moet worden in een bepaalde periode ter voorkoming van overlijden of een bepaalde ziektegebeurtenis. Destijds werd toen al aangegeven dat de winst van deze onderzoeken betrekkelijk was, zoals nu ook Giard aangeeft ten aanzien van borstkankerscreening (D6760)
• In het verleden is overwogen om als huisartsen een individueel risicoprofiel op te stellen, het Preventieconsult. Dat is vanwege onvoldoende financiering niet doorgegaan. Ervaring leert dat met bestaande gegevens uit het HIS en een consult van ongeveer 30 min. een integraal risicoprofiel kan worden opgesteld. Het is te hopen dat met de landelijke afspraken om preventie meer aandacht te geven ook een Preventieconsult wordt heroverwogen. Patiënten blijken het zeer te waarderen.
• Tenslotte is het jammer dat ondanks veel epidemiologische kennis in de laatste halve eeuw nog geen antwoord is gevonden op enkele  kernvragen: wat veroorzaakt hypertensie/overgewicht/dementie etc, wie krijgt het en wat gaan we eraan doen. Dat is een uitdaging waar pathofysiologie, epidemiologie en algoritme-denken elkaar raken.