Smaakverlies tijdens gebruik van terbinafine

Uden, februari 1993,

Onlangs is in diverse tijdschriften melding gemaakt van het optreden van smaakverlies tijdens gebruik van terbinafine (Lamisil)-tabletten,1234en ook in dit tijdschrift (1992;2438-40). Ik wil ingaan op enkele aspecten van deze bijwerking.

Terbinafine is een nieuw antimycoticum, uit de klasse der allylaminen, in Nederland geregistreerd voor de behandeling van huid- en nagelinfecties, veroorzaakt door dermatofyten. Het middel onderscheidt zich van de andere antimycotica voor bijvoorbeeld de behandeling van onychomycose door een relatief korte behandelingsduur en hoog genezingspercentage. De meest voorkomende bijwerkingen van terbinafine zijn maag- en darmklachten (bij circa 5%) en huidafwijkingen zoals erytheem en urticaria (bij circa 2,5%).5 De ons bekende gegevens suggereren voor smaakstoornissen een frequentie van 0,04% (bij een expositie van ongeveer 200.000 patiënten), hoewel niet alle gevallen zullen zijn gemeld. De stoornissen bestaan uit verandering of verlies van smaak, waarbij het reukvermogen meestal niet aangetast wordt. De stoornissen ontstaan 0-10 weken na het begin van de behandeling.

Van meerdere geneesmiddelen is bekend dat ze tot smaakstoornissen kunnen leiden.6 Het pathologisch mechanisme is in het algemeen onduidelijk. Na staken van het gebruik van het geneesmiddel blijken de smaakstoornissen spontaan reversibel.7 Dit is ook bij terbinafine steeds het geval geweest, gemiddeld na 4 (1-12,5) week.

Hoewel reversibiliteit zelfs tijdens voortgezet gebruik is waargenomen, verdient het aanbeveling om wanneer zich smaakverlies voordoet, de behandeling te stoppen.

In de beschreven gevallen wordt een causaal verband met gebruik van terbinafine gesuggereerd door de incidentie, de relatie in de tijd en de ervaring dat smaakstoornissen door geneesmiddelen kunnen worden geïnduceerd.

Wij verwachten op korte termijn goedkeuring voor de aangepaste produktinformatie en bijsluiter.

Rijswijk, januari 1993,

Gaarne dank ik collega Dekker voor zijn reactie. Terecht laat hij in zijn antwoord doorklinken dat de genoemde ‘incidentie van 0,04%’ waarschijnlijk een onderschatting vormt. De onderrapportage van vermoedelijke bijwerkingen – vooral van de minder ernstige – is omvangrijk. Zelfs van ernstige bijwerkingen, zoals anafylaxie, wordt slechts 4-7% van de gevallen gemeld.12 Daarbij wordt gemakshalve nog voorbijgegaan aan het feit dat lang niet alle bijwerkingen als zodanig herkend worden.

Nijmegen, februari 1993,

In reactie en als aanvulling op het artikel van Stricker et al. is het wellicht interessant navolgende ziektegeschiedenis te melden.

Een 59-jarige patiënte werd door haar huisarts behandeld met terbinafine (Lamisil) wegens onychomycose. Na 6 weken ontwikkelde zich abrupt een zoute-smaaksensatie, die door patiënte zelf werd toegeschreven aan het gebruik van het betreffende geneesmiddel, dat zij eigener beweging meteen staakte. Inmiddels ruim 10 weken nadien is de smaak nog steeds niet hersteld; zij heeft constant een zoute-smaakgewaarwording, terwijl bitter, zoet en zuur normaal worden geproefd. Patiënte is (regelmatig) verkouden, zij rookt niet en drinkt nauwelijks. Eén week voor het optreden van de zoute smaak kreeg zij echter een doxycycline-kuur (Vibra-S), die gelijktijdig met het terbinafinegebruik werd beëindigd. Bij onderzoek werden aan de mondholteslijmvliezen en de tong geen afwijkingen vastgesteld. De vochtigheidsgraad en de speekselproduktie werden evenmin afwijkend bevonden. De gebitshygiëne was voor verbetering vatbaar.

Smaakstoornissen worden niet vermeld bij de opsomming van bijwerkingen van doxycycline.1 Interacties van doxycycline met terbinafine zijn voor zover bekend, niet beschreven. Geïsoleerde smaakstoornissen, dat wil zeggen zonder reukstoornissen, komen bijna niet voor na infecties of traumata van het hoofd.2 In de differentieel-diagnostische reeks staan bijwerkingen van antimycotica, tandsteen en parodontopathieën, potentiaalverschillen tussen gebitsrestauratiematerialen, en neurologische stoornissen bovenaan.

Het verdient aanbeveling de waarschijnlijke bijwerking in de bijsluiter op te nemen.

Rijswijk, februari 1993,

Wij danken collega Van Damme voor zijn reactie en de interessante casus die hij beschrijft. Smaakstoornissen door terbinafine werden inmiddels opgenomen in de rubriek ‘bijwerkingen’ van het aanhangsel IB.