Samenvatting
- Aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis (ADHD) is een sterk genetisch bepaalde persisterende stoornis waarbij beeldvormend onderzoek van de hersenen op groepsniveau structurele en functionele afwijkingen van de frontostriatale circuits laat zien.
- Er is geen psychologische of biologische test beschikbaar om de diagnose ‘ADHD’ te stellen. De diagnose wordt gesteld op basis van het zorgvuldig en systematisch in kaart brengen van de klinische kenmerken zoals gerapporteerd door ouders, leerkrachten, het kind zelf en op basis van eigen waarneming.
- Effectieve behandelingen zijn het voorschrijven van medicatie, met name psychostimulantia, en gedragstherapie. Medicatie heeft een sterkere invloed op de kernsymptomen van ADHD dan gedragstherapie en is daarom de voorkeursstrategie, behalve bij kinderen jonger dan 5 jaar. De behandeling dient regelmatig geëvalueerd te worden. Bij onvoldoende effect van monotherapie binnen 6 maanden dient overgeschakeld te worden op combinatiebehandeling.
- Vroege signalering en adequate diagnostiek en behandeling van ADHD vragen om samenwerking tussen huisarts, eerstelijnspsycholoog, het onderwijs, jeugdgezondheidszorg, pediatrie, jeugdhulpverlening en jeugd-GGZ, inclusief kinderpsychiatrie, en volwassenenpsychiatrie.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Rotterdam, september 2000,
Het artikel van Buitelaar en Kooij geeft een duidelijk overzicht van de huidige inzichten aangaande ADHD (2000:1716-23). Echter, opvallend zijn de aanbevelingen betreffende geneesmiddelentherapie.
Als eerste geneesmiddel wordt het stimulerende piperidinederivaat methylfenidaat genoemd. Het gebruik van methylfenidaat (Ritalin) is de laatste jaren toegenomen.1-4 Niet in de laatste plaats wordt dit veroorzaakt door het gebruik vóórdat de diagnose ‘ADHD’ is gesteld en door het gebruik op jongere leeftijd. De officiële registratietekst vermeldt een minimumleeftijd van 6 jaar, terwijl het artikel spreekt over terughoudendheid bij patiënten jonger dan 5 jaar. Als tweede geneesmiddel noemen Buitelaar en Kooij dex(tro)amfetamine. Dit geneesmiddel blijkt na navraag bij het College ter beoordeling van geneesmiddelen (CBG) in Nederland niet geregistreerd voor gebruik. In het artikel wordt echter de indruk gewekt dat de genoemde geneesmiddelen volledig veilig zijn bij gebruik binnen de aangegeven beperkingen voor de behandeling van ADHD.
Wij zijn van mening dat gebruik van geneesmiddelen die niet geregistreerd zijn of gebruik van geneesmiddelen op een andere manier dan in de bijsluiter wordt beschreven (‘off label’) niet wenselijk is. De kwaliteit, de efficiëntie en de veiligheid van dergelijke geneesmiddelen zijn niet beoordeeld als zijnde voldoende door het CBG of de European Medicines Evaluation Agency (EMEA).
Het ontbreken van voorschriften voor kinderen brengt belangrijke risico's voor deze kwetsbare groep patiënten met zich mee. Inadequate doseringsvoorschriften stellen pediatrische patiënten bloot aan het risico van bijwerkingen die vermeden kunnen worden met een geschikte kinderdosering. Het ontbreken van informatie over veiligheid van gebruik bij kinderen in de bijsluiter stelt kinderen bloot aan leeftijdsspecifieke bijwerkingen die niet verwacht worden vanuit ervaring met volwassenen. Doordat voldoende onderzoek en goede bijsluiters niet voorhanden zijn, kunnen kinderen ook blootgesteld worden aan ineffectieve behandeling door onderdosering. Ook kan men kinderen therapeutische vooruitgang onthouden doordat artsen besluiten bestaande, minder effectieve geneesmiddelen voor te schrijven vanwege het gebrek aan informatie over geneesmiddelen voor gebruik bij kinderen.
Vaak zijn er onvoldoende alternatieven en blijft de arts weinig anders over bij de behandeling van jonge patiënten dan gebruik te maken van niet-geregistreerde geneesmiddelen. Vaak echter is de arts zich er niet van bewust dat hij of zij een geneesmiddel niet voorgeschreven heeft conform de bijsluiter, en realiseert zich niet dat dit juridische consequenties kan krijgen. Een algemeen bewustzijn van artsen aangaande deze problematiek is dan ook essentieel. Politieke maatregelen op nationaal en internationaal gebied zijn nodig om de achtergestelde positie van kinderen binnen de farmacotherapie te verbeteren.
Diller LH. The run on Ritalin. Attention deficit disorder and stimulant treatment in the 1990s. Hastings Cent Rep 1996;26:12-8.
Jensen PS, Kettle L, Roper MT, Sloan MT, Dulcan MK, Hoven C, et al. Are stimulants overprescribed? Treatment of ADHD in four U.S. communities. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1999;38:797-804.
Safer DJ, Zito JM, Fine EM. Increased methylphenidate usage for attention deficit disorder in the 1990s. Pediatrics 1996;98(6 Pt 1): 1084-8.
Zito JM, Safer DJ, dosReis S, Gardner JF, Boles M, Lynch F. Trends in the prescribing of psychotropic medications to preschoolers. JAMA 2000;283:1025-30.
(Geen onderwerp)
Utrecht, oktober 2000,
Ik sluit mij aan bij de bezorgdheid van de collega's ’t Jong en Van den Anker over het off label voorschrijven van geneesmiddelen en vooral bij kinderen. Dit probleem komt voort uit een relatieve verwaarlozing van de farmacologie bij kinderen door toezichthoudende instanties, registratieautoriteiten, farmaceutische bedrijven, subsidiegevende instanties en artsen en onderzoekers zelf.
Dextroamfetamine is in Nederland verkrijgbaar als FNA-preparaat en is in een aantal landen, waaronder de Verenigde Staten, geregistreerd voor de behandeling van ADHD vanaf de leeftijd van 3 jaar.