Samenvatting
– Bij de ziekte van Hodgkin stadium I of II worden door radiotherapie alléén en door de combinatie van radio- en chemotherapie uitstekende overlevingspercentages bereikt.
– Helaas blijken patiënten die langer dan 10 tot 15 jaar overleven een grotere kans te hebben op het ontstaan van late bestralingsgevolgen, zoals hartinfarct en long- en borstkanker.
– De huidige behandelingsstrategie is daarom gericht op het minimaliseren van deze late effecten zonder de goede overlevingscijfers in de waagschaal te stellen.
– Slechts in gerandomiseerde onderzoeken, zoals de Hodgkin-trials van de European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC), kan de relatieve waarde van radiotherapie en chemotherapie definitief worden vastgesteld. Iedere Hodgkin-patiënt verdient het om in trialverband te worden behandeld, omdat hierbij de overlevingsresultaten optimaal zijn.
– In toekomstige klinische trials zal waarschijnlijk bestraling alléén vervangen worden door chemotherapie in combinatie met radiotherapie als belangrijkste behandelingsmethode.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Ziekte van Hodgkin
Amsterdam, augustus 1997,
Met interesse heb ik de bijdragen van Noordijk et al. en Raemaekers gelezen over de behandeling van de ziekte van Hodgkin bij volwassenen (respectievelijk 1997:1281-4 en 1285-9). Beide artikelen signaleren het probleem van de langetermijneffecten, vooral de secundaire maligniteiten, die onder andere aan radiotherapie te wijten zijn. Bij de behandeling van kinderen moet men in nog sterkere mate dit punt laten meewegen bij de keuze van de therapie. In de literatuur zijn enkele artikelen waarbij kinderen behandeld werden met alleen chemotherapie.
Reeds in 1972 rapporteerden Ziegler et al. dat kinderen met klinisch stadium I en II met alleen chloormethine, vincristine, procarbazine en prednison (MOPP) een langdurige overleving van 65% bereikten.1 Van den Berg et al. meldden in 1987 bij patiënten met lymfnodi kleiner dan 4 cm een ziektevrije overleving van 90% met alleen MOPP.2 Uit Australië werd toen een overleving (ongeacht het klinische stadium) van 92% gemeld.3 In een gerandomiseerd onderzoek (bestraling versus geen bestraling) werd geen verschil gevonden.4
Onze recente gegevens betreffende de behandeling van kinderen met MOPP en doxorubicine, bleomycine, vinblastine en dacarbazine (ABVD), met een overleving van 90%, bevestigen dat behandeling zonder radiotherapie mogelijk is.2 Voordat echter gesteld kan worden dat men nooit radiotherapie bij kinderen hoeft te geven, moet benadrukt worden dat in sommige onderzoeken de aantallen patiënten laag zijn, vooral die met stadium IV. Voor deze laatste groep meldden Bader et al. dat alleen kinderen met stadium IVB voordeel hebben van additionele radiotherapie.5
Het extrapoleren van de gegevens van kinderen naar volwassenen dient met de nodige scepsis te geschieden, temeer daar maligniteiten op de kinderleeftijd vaak een ander gedrag vertonen. Daarnaast verdragen kinderen chemotherapie beter, hetgeen consequenties heeft voor de intensiteit van de behandeling. De gegevens bij kinderen ondersteunen wel de veronderstelling van Noordijk et al. en Raemaekers dat bij een gedeelte van de patiënten alleen chemotherapie voldoende is. Vermindering van de effecten op langere termijn zal voor de patiënt met de ziekte van Hodgkin uiteindelijk de winst zijn.
Ziegler JL, Fass L, Bluming AZ, Margrath IT, Templeton AC. Chemotherapy of childhood Hodgkin's disease in Uganda. Lancet 1972:2:679-82.
Berg H van den, Zsiros J, Behrendt H. Treatment of childhood Hodgkin's disease without radiotherapy. Ann Oncology 1997:8:S15-7.
Ekert H, Waters KD, Smith PJ, Toogood I, Mauger D. Treatment with MOPP or ChlVPP chemotherapy only for all stages of childhood Hodgkin's disease. J Clin Oncol 1988;6:1845-50.
Sackmann-Muriel F, Maschio M, Santarelli MT, Pavlovsky S. Results of therapy for Hodgkin's disease in childhood. The Argentine Group for Treatment of Acute Leukemia. Cancer Treat Res 1989;41:271-5.
Bader SB, Weinstein H, Mauch P, Silver B, Tarbell NJ. Pediatric stage IV Hodgkin disease. Long-term survival. Cancer 1993;72:249-55.