Klinisch niet-functionerende hypofyseadenomen; diagnostische mogelijkheden en therapeutische opties

Zwolle, juli 1992,

In het boeiende artikel van Nobels et al. wordt gesteld dat het nut van radiotherapie na operatie van een klinisch niet-functionerend hypofyseadenoom onzeker is (1992;1148-52). Daarom herinneren wij aan een onderzoek in 1970 verricht bij patiënten met klinisch niet-functionerende hypofyseadenomen, behandeld in Leiden en Rotterdam: 1

Van 31 patiënten die alleen werden geopereerd, kregen 12 patiënten één of meer recidieven. Van 32 patiënten die na de operatie werden bestraald, kregen er 2 een recidief. Dit verschil is statistisch significant. Het verschil wordt nog geaccentueerd doordat de bestraling gewoonlijk volgde na een minder radicale verwijdering van de tumor. Bovendien was de controletijd bij de uitsluitend geopereerde patiënten gemiddeld 4 jaar, en bij de geopereerde en daarna bestraalde patiënten gemiddeld 7 jaar. De 9 patiënten die voor een recidief werden behandeld met alleen een operatie kregen allen een tweede recidief (gemiddelde controletijd 2 jaar). De 9 patiënten die voor een recidief werden behandeld met een operatie gevolgd door een bestraling kregen geen van allen een tweede recidief (gemiddelde controletijd 3 jaar). Ook dit verschil is statistisch significant.

Rotterdam, juli 1992,

Wij danken collega Van der Zwan voor zijn interessante gegevens over het succes van postoperatieve radiotherapie bij klinisch niet-functionerende hypofyseadenomen. Onderzoeken als die van Van der Zwan, welke dateren uit de tijd van de transcraniële chirurgie en dus van vóór het invoeren van de operatiemicroscoop en de transsfenoïdale benadering tonen inderdaad een langere recidiefvrije overleving aan bij patiënten die postoperatief werden bestraald.12 Het is echter niet duidelijk of systematische bestraling even zinvol is na transsfenoïdale microchirurgie.3-5 In de meeste onderzoeken vindt men geen belangrijke verschillen in de recidiefpercentages tussen de patiënten die alleen chirurgisch werden behandeld en degenen die na de operatie werden bestraald. Dit pleit enigszins in het voordeel van radiotherapie omdat doorgaans de grootste tumoren met belangrijke extrasellaire doorgroei worden nabestraald. Het lijkt echter niet nodig om systematisch bij iedereen postoperatieve radiotherapie toe te passen. Hoewel er weinig complicaties beschreven zijn, is over mogelijke achteruitgang van intellectuele functies na hypofyseradiotherapie het laatste woord zeker nog niet geschreven. Bestraling is geïndiceerd, indien CT of MRI een belangrijke tumorrest tonen, welke bij geringe groei opnieuw gezichtsvelduitval zou kunnen veroorzaken. In andere gevallen kan een afwachtende houding worden aangenomen, waarbij door middel van regelmatige CT of MRI tumorhergroei tijdig herkend kan worden. Of krachtige dopamine-agonisten, zoals CV 205-502, in die gevallen tumorprogressie zouden kunnen voorkomen dient verder bestudeerd te worden.