Zie ook de artikelen op bl. 476 en 484.
Dames en Heren,
Reeds lange tijd is bekend dat vitamine K bepaalde bloedingen bij zuigelingen kan voorkómen. Aanvankelijk werd vitamine K in hoge doseringen van dagelijks 10 mg vitamine K3 (menadion) gegeven, later werd volstaan met één- of tweemaal 1 mg vitamine K1 intramusculair, post partum. Sinds de publikatie van Van Doorm, et al. wordt in de literatuur gediscussieerd over de vraag of bij de geboorte een vitamine K-deficiëntie bestaat.1 De vitamine K-profylaxe wisselt tegenwoordig van land tot land en van ziekenhuis tot ziekenhuis. De meeste à terme geborenen, thuis of in het ziekenhuis, krijgen in Nederland geen vitamine K meer toegediend. De ziektegeschiedenissen van 9 kinderen die wij de afgelopen jaren zagen, onderstrepen het belang van vitamine K.
Patiënt A, een jongen, werd geboren na een ongecompliceerde zwangerschap van 39 weken. Het geboortegewicht was 3290 g…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Vitamine K-tekort bij jonge zuigelingen
Delft, maart 1986,
Wij hebben met belangstelling de klinische lessen van collegae Widdershoven et al. (1986; 473-6) en Rouw-Timmer en De Jonge (1986; 484-7) gelezen en danken hen voor de instructieve beschrijving van vitamine K 1-deficiënties bij al dan niet zieke pasgeborenen.
Toch zouden wij een kritische kanttekening willen maken ten aanzien van het voorgestelde advies om alle kinderen die borstvoeding krijgen vitamine K1 toe te dienen. Tot op heden werd slechts op indirecte wijze vitamine K1-tekort bij de pasgeborenen aangetoond, namelijk door in het serum van pasgeborenen PIVKA-concentraties te meten. In de zeer nabije toekomst zal het mogelijk zijn in kleine hoeveelheden serum en met lage vitamine K1-spiegels ook bij pasgeborenen vitamine K1 in het serum te meten, namelijk met een verfijnde HPLC-methode.1 De eerste resultaten met deze nieuwe methode verkregen laten steeds meetbare vitamine K1-spiegels bij pasgeborenen op de 3e dag na de geboorte zien. Ook moedermelk blijkt vitamine K1 te bevatten.
In afwachting van de definitieve resultaten van deze onderzoekingen lijkt het ons daarom beter om slechts op indicatie vitamine K1 aan pasgeborenen toe te dienen en niet als preventieve maatregel, te meer daar niet zeker is dat de toediening van vitamine K1 zonder nadelige gevolgen is.2 Indien preventie al gewenst is, is een voedingsadvies betreffende vitamine K-rijke voeding aan moeders met borstvoeding een veiliger benadering.
Haard PMM van, Engel R, Pietersma-de Bruyn ALM. Quantitation of trans-vitamin K[SUB]1[/SUB] in small serum samples by off-line multidimensional liquid chromatography. Clin Chim Acta 1986; Ter perse.
Israels LG, Ollmann DJ, Israels ED. Vitamin K[SUB]1[/SUB] as a modulator of benzo(a)pyrene metabolism as measured by in vitro metabolite formation and in vivo DNA-adduct formation. Int J Biochem 1985; 17: 1263-6.
Vitamine K-tekort bij jonge zuigelingen
Nijmegen, april 1986,
De collegae Pietersma-de Bruyn, Kuijpers en Van Haard wijzen op de noodzaak van het meten van vitamine K1-spiegels voordat tot advies kan worden overgegaan. Naar onze mening zijn gegevens over vitamine K1-spiegels en PIVKA-metingen complementair. Het is een vereiste om te weten bij welke vitamine K1-serumspiegel er PIVKA verschijnt. Inmiddels hebben wij de resultaten verkregen van de vitamine K1-spiegels bepaald met een HPLC-methode met fluorescentiedetectie.1 In navelstrengbloed kon vitamine K1 door ons niet worden aangetoond. De metingen in serum verkregen tussen de eerste en vierde dag en na een maand zijn samengevat in de tabel (de vitamine K1-spiegels zijn uitgedrukt in pg/ml): Wij vonden bij kinderen gevoed met flesvoeding een snelle stijging van de vitamine K1-spiegels, van niet aantoonbaar op de eerste dag tot zelfs 3517 pg/ml op de vierde dag. Kinderen gevoed met moedermelk toonden veel lagere waarden; de p-waarde van 0,07 geeft slechts een aanwijzing dat flesvoeding hogere vitamine K1-spiegels geeft dan borstvoeding in de eerste levensdagen. Na een maand echter bleek het verschil significant te zijn.
Gezien de onmeetbare waarden in navelstrengbloed en de lage spiegels bij borstvoeding in vergelijking met zuigelingen gevoed met flesvoeding, is naar onze mening toediening van extra vitamine K noodzakelijk. Over de vorm waarin dit dient te geschieden is nader onderzoek vereist. Ons standpunt op dit moment wordt verwoord in het gezamenlijke advies met collega De Jonge.
Vitamine K-tekort bij jonge zuigelingen
Nijmegen, april 1986,
Op grond van alle beschikbare gegevens is het thans zeer aan te bevelen dat ten minste alle pasgeborenen die borstvoeding krijgen van extra vitamine K worden voorzien. Een betrouwbaar voedingsadvies voor vitamine K-rijke voeding voor moeders met borstvoeding is helaas niet beschikbaar. In de praktijk is vooral uit één van de volgende toedieningsvormen een keuze mogelijk:
a. één intra-musculaire injectie van 1 mg vitamine K aan de pasgeborene post partum, waarbij wij (nogmaals) wijzen op het risico van een gevaarlijke vergissing: het verwisselen van vitamine K met ergometrine.
b. orale toediening van vitamine K aan de pasgeborene op de eerste levensdag, het beste als vitamine K1-druppelvloeistof (20 mg/ml), als eenmalige dosis van 1 à 2 druppels (= 1 à 2 mg vitamine K1).
c. orale toediening van vitamine K aan de zogende moeder, bijvoorbeeld 10 mg éénmaal per week, gedurende de eerste 6 à 8 weken na de bevalling.
Een nauwkeuriger advies omtrent suppletie van vitamine K zal mogelijk zijn nadat de farmacologische studies naar de resorptie van vitamine K na orale toediening, aan de pasgeborene of aan de moeder, zijn voltooid.
Lambert WE, Leenheer AP de, Lefevere MF. Determination of vitamin K in serum using HPLC with post-column reaction and fluorescence detection. J Chromatogr Sci 1986; 24: 76-9.