Evaluatie van verschillende vormen van vitamine K-profylaxe bij met de borst gevoede zuigelingen

Amsterdam, december 1993,

Uit het onderzoek van Cornelissen en Monnens blijkt dat 1 mg vitamine K bij de geboorte, oraal of intramusculair, en 25 g vitamine K per dag vanaf de eerste week, als gevolg heeft dat er geen ‘proteins induced by vitamin K absence’ (PIVKA)-II meer in het bloed worden aangetroffen en dat er een hogere concentratie van vitamine K is dan bij de kinderen die borstvoeding krijgen zonder substitutie (1993;2205-8). De auteurs leiden hieruit af dat het onderzoek de juistheid aantoont van de geformuleerde aanbevelingen van de studiegroep Zuigelingenvoeding van de Nationale Kruisverenigingen, het Voorlichtingsbureau voor de Voeding en de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde. Deze conclusie gaat onzes inziens te ver: het onderzoek toont slechts aan dat de aanbevelingen resulteren in het verdwijnen van PIVKA-II en in een hogere vitamine K-waarde.

De basale vraag of de combinatie van aanwezigheid van PIVKA-II en lage vitamine K-concentratie equivalent is aan klinisch relevante vitamine K-deficiëntie wordt echter niet beantwoord. Bij aanwezigheid van PIVKA-II bij een lage vitamine K-concentratie kan men spreken van ‘biochemische’ deficiëntie. Vóór de invoering van de vitamine K-profylaxe volgens genoemde richtlijnen ontwikkelden zich echter bij 99,9% van de met de borst gevoede zuigelingen geen bloedingen, ondanks de aanwezigheid van PIVKA-II. De door de auteurs beschreven evaluatie toont aan dat vitamine-K-profylaxe in staat is de verschijnselen van biochemische vitamine K-dificiëntie te voorkomen. Voorts zijn er overtuigende aanwijzingen dat ook de hemorragische ziekte bij de zuigeling door de profylaxe kan worden voorkomen. Het gaat ons echter te ver om hieruit de conclusie te trekken dat alle gezonde pasgeborenen aan vitamine K-deficiëntie leiden. Degenen die zonder profylaxe ernstige bloedingsverschijnselen vertoonden, behoren waarschijnlijk tot een kleine kwetsbare groep, die beschouwd moet worden als neonataal vitamine K-afhankelijk. Het invoeren van een algemene profylaxe heeft als groot voordeel dat deze groep zuigelingen beschermd wordt. Een nadeel is dat het indentificeren van de factoren die deze groep kwetsbaar maken, veel moeilijker wordt.

Nijmegen, januari 1994,

Wij zijn het met collegae De Groot en Peters eens dat het voorkómen van een ‘biochemische’ vitamine K-deficiëntie niet automatisch inhoudt het voorkómen van bloedingen ten gevolge van vitamine K-deficiëntie. Zoals de laatste regel van het artikel aangeeft, zal epidemiologisch onderzoek duidelijk moeten maken of hemorragische ziekte van de zuigeling voorkómen wordt door onderhoudssuppletie met vitamine K. Overigens tonen Matsuzaka et al. nogmaals een duidelijke negatieve correlatie tussen de concentratie PIVKA-II en de normotestwaarden in een groep gezonde voldragen pasgeborenen.1

Wij concludeerden niet dat alle pasgeborenen aan vitamine K-deficiëntie leiden. Ook indien géén vitamine K wordt toegediend, vertoont ‘slechts’ ongeveer 10% van de zuigelingen met borstvoeding een biochemische vitamine K-deficiëntie. Welke kinderen uiteindelijk ernstige bloedingsverschijnselen krijgen, is onbekend. Onzes inziens is dat niet per se een groep die neonataal vitamine K-afhankelijk is. Het merendeel van de ernstige bloedingen betreft de zogenaamde late bloedingen na de eerste levensweek, die frequent intracranieel gelokaliseerd zijn. Daar vitamine K slechts een korte halfwaardetijd heeft, is een continu aanbod belangrijk gedurende de gehele kwetsbare periode van 3 maanden.