Van verliefdheid via ontregeling naar doeldenken

Voorheen had je al een sepsis als je verliefd en toevallig ook verkouden was. Ga maar na: met meer dan 90 hartslagen en 20 keer ademen per minuut had je al voldoende punten voor het systemisch inflammatoir responssyndroom (SIRS). En ja, een infectie erbij maakte het officieel een sepsis. Het is altijd hetzelfde probleem met definities: maak ik ze all-inclusive of juist heel selectief? De sepsisdefinitie is een fraai voorbeeld van hoe men soms van het ene naar het andere uiterste schiet. Allesbehalve definitief dus, die definitie.

Hoe dan ook: kon eerst een flinke verliefdheid al genoeg zijn, nu moet het allemaal ‘levensbedreigend’ zijn om sepsis te mogen heten. Voor de SOFA-score die je daarvoor moet behalen is inderdaad wat meer nodig dan een mooi meisje in de tram, maar het blijft behelpen. Zelf heb ik bijvoorbeeld het syndroom van Gilbert en met een paar dagen buikgriep vliegt mijn bilirubine zo door de 33-puntengrens die nodig is om de levensbedreigende 2 SOFA-punten te scoren. Ik kan u geruststellen: Gilbert is ongevaarlijk.

Ach, het is natuurlijk nooit goed met die definities. Ik wil het nog even over 1 specifiek woord in de nieuwe sepsisdefinitie hebben: ‘ontregeld’. Sepsis, zo wordt gesteld, wordt veroorzaakt door ‘een ontregelde respons van de gastheer op een infectie’. Oh, hybris, denk ik dan. Hoezo, ‘ontregeld’? Zouden wij dan beter weten hoe de gastheer, staand op de schouders van 60 miljoen jaar evolutie, op infecties zou behoren te reageren? Ik vraag het me af.

Wiersinga en collega’s leggen gedetailleerd uit wat we van de componenten van deze gastheerrespons denken te weten (D1551), maar zowel zij als Van der Steen c.s. lichten toe dat in de geschiedenis van sepsisbehandelingen vrijwel alle ingrepen specifiek gericht op die componenten geen of vaak zelfs een averechts effect hadden (D1841). Alleen antibiotica, vocht en wat vaatvernauwers zijn gunstig.

Ik zou daarom wat meer bescheidenheid willen propageren en het woord ‘ontregeld’ nog eens overwegen. Weglaten ervan maakt de sepsisdefinitie net iets minder hoogmoedig en misleidend. Sterker: kijk eens naar de gastheerrespons vanuit het omgekeerde perspectief, zou mijn advies zijn. Dus niet ‘waardóór?’, maar ‘waaróm?’. ‘Welke bedóéling kan de evolutie hiermee gehad hebben?’ Het redeneren vanuit de waarom-vraag, vanuit een verondersteld doel, noemt men teleologisch. Niet ‘waardóór activeert de stolling bij sepsis?’, maar ‘waaróm gebeurt dit, en zouden we de stolling vanuit dat perspectief bezien wel moeten proberen te remmen?’. Pathofysiologie is in dat denken niet ‘de zieke fysiologie’, maar ‘de fysiologie van de ziekte’. Zelf denk ik dat dit een heel gezonde manier van kijken naar ziekte is, veel leerzamer ook.