Uw immuunrespons: wij weten beter

Sommige dingen overkomen ons, of anders onze voorgangers wel, al tientallen miljoenen jaren lang. Een trauma, uit een boom vallen bijvoorbeeld, dat soort dingen. Of een bacteriële infectie. Bomvrij bewijs heb ik niet, maar het zou me verbazen als smalneusapen of nog oudere voorgangers niet allang longontstekingen hadden.

Dit fascineert mij omdat ik fan ben van een teleologische kijk op onze reactie op acute ziekte, vooral trauma en infectie. Teleologie beantwoordt niet de vraag ‘waardóór?’, maar de vraag ‘waaróm, met welk doel (telos)?’. Talloze mensen verwarren deze vragen overigens en als ze vragen ‘waaróm?’ bedoelen ze bijna altijd ‘waardóór?’.

‘Pathofysiologie is geen zieke fysiologie, maar fysiologie van de zieke’

Hoe het ook zij, op veel van wat ons al miljoenen jaren overkomt vertonen wij een reactie die de tand des tijds blijkbaar heeft doorstaan en – qua aard en intensiteit – misschien dus wel de goede is. Voorbeelden zijn er te over, zoals reflectoire bloeddrukdaling bij acute bloeding (‘even de druk eraf’) of hyponatriëmie bij ernstige ziekte (‘zekerheidshalve wat extra water aan boord nemen’). Vaak is pathofysiologie geen zieke fysiologie, maar de fysiologie van de zieke.

De hubris te denken dat we het beter weten kent een hele serie mooie voorbeelden, waarvan er eentje de toediening van corticosteroïden bij ernstige infectie is. De gedachte dat de evolutie er helemaal naast zit bij het doseren van de immuunreactie heeft ons die respons al jaren doen afremmen, met soms een snufje winst en vaak een hoge rekening. In dit nummer gaat het over corticosteroïden bij pneumonie en lezen we dat je daarmee net een half dagje eerder naar huis mag, maar wel twee keer vaker moet worden heropgenomen (D5855 en D5953). Dat lijkt mij een gevalletje onderdrukking van een noodzakelijke immuunrespons, waarvoor je later de rekening gepresenteerd krijgt. Dank je de koekoek.

Oké, ik chargeer. De evolutie kan natuurlijk achterlopen bij de ontwikkelingen van de laatste 100 jaar en bijvoorbeeld nog geen rekening houden met antibiotica. Het kan zijn dat we af en toe wat moeten bijsturen, maar de basale premisse dat we met enig respect moeten kijken naar onze natuurlijke respons op ziekte is wel een goede. Stel uzelf dus wat vaker de waarómvraag, in plaats van alleen maar waardóór.