Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Trombose van de cerebrale venen en sinussen bij 62 patiënten

Onderzoek
H.P. Bienfait
J. Stam
A.W.A. Lensing
J.J. van Hilten
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 1995;139:1286-91
Abstract
Abstract
Sluiten
Cerebral venous and sinus thrombosis in 62 patients.

Analysis of signs, symptoms, course and treatment of patients with cerebral venous and sinus thrombosis (CVST).

Design

Retrospective study.

Setting

Neurological departments of Dutch teaching hospitals.

Method

Analysis of data of patients admitted to the neurological wards of nine teaching hospitals, diagnosed from 1970 to 1990. All patients with a clinical diagnosis of CVST, confirmed by X-ray angiography, magnetic resonance imaging, surgery or autopsy were included. Patients with cavernous sinus thrombosis were excluded. The clinical condition of patients after 3 months was scored on a 4-point scale.

Results

Of 93 patients 62 fulfilled the inclusion criteria. Three months after the diagnosis 41 patients (66) had recovered, 10 patients (16) were seriously disabled, 11 patients (18) had died. Factors associated with a poor outcome were coma (relative risk 3.5) and hemiparesis (relative risk 2.3) at the time of diagnosis. Signs of cerebral haemorrhage or infarction (by computed X-ray tomography) were associated with disability or death. Anticoagulant treatment was not significantly associated with a better or poorer outcome in these patients.

Conclusion

This study confirms the variations in causes, clinical presentation, natural history, and treatment of CVST. No conclusion could be drawn about the effect of anticoagulant treatment.

Samenvatting

Doel

Analyse van klachten, symptomen, beloop en behandeling bij patiënten met cerebrale veneuze trombose en sinustrombose (CVST).

Opzet

Retrospectief onderzoek.

Plaats

Neurologische afdelingen van 9 Nederlandse opleidingsziekenhuizen.

Methode

De gegevens van patiënten met CVST die tussen 1970 en 1990 werden opgenomen werden geanalyseerd. Alle patiënten met de klinische diagnose CVST, bevestigd door angiografie, kernspinresonantie-tomografie, bij operatie of obductie, werden in het onderzoek opgenomen. Patiënten met een sinus cavernosus-trombose werden buiten beschouwing gelaten. De klinische toestand van de patiënten 3 maanden na het stellen van de diagnose werd uitgezet op een 4-puntsschaal.

Resultaten

Van 93 patiënten voldeden 62 aan de inclusiecriteria; 3 maanden na de diagnose waren 41 (66) patiënten hersteld, 10 (16) ernstig gehandicapt en 11 (18) overleden. Patiënten die ten tijde van de diagnose comateus waren of een hemiparese hadden, waren vaker in een slechte toestand of overleden (relatief risico: respectievelijk 3,5 en 2,3). Cerebrale infarcten of bloedingen (zichtbaar op de CT-scan) hingen samen met een slechte afloop. Behandeling met anticoagulantia had geen significante (gunstige of ongunstige) invloed bij deze patiënten.

Conclusie

Bij patiënten met CVST is er veel variatie in oorzaak, klinische manifestatie, natuurlijk beloop en behandeling. Over de effecten van anticoagulantia waren op grond van dit onderzoek geen uitspraken te doen.

Artikelinformatie
Aanvaard op

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 1995;139:1286-91
Vakgebied
Beeldvorming
Interne vakken
Zenuwstelsel
Auteursinformatie

Academisch Medisch Centrum, afd. Neurologie, Meibergdreef 9, 1105 AZ Amsterdam.

H.P.Bienfait en dr.A.W.A.Lensing, assistent-geneeskundigen; prof.dr.

J.Stam en dr.J.J.van Hilten, neurologen.

Contact prof.dr.J.Stam

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

J.P.
Schipper

Hoogeveen, juli 1995,

Bienfait et al. onderzochten mogelijke oorzaken van cerebrale veneuze trombose en sinustrombose (CVST) bij 62 patiënten over het tijdvak 1970-1990 (1995;1286-91). Door recente ontdekkingen worden in hun artikel 2 (mogelijk zeer belangrijke) oorzaken niet genoemd.

Ten eerste betreft dit de geactiveerde proteïne C (APC)-resistentie door een defect in factor V. Dit is een erfelijke stollingsstoornis. Deze afwijking is al beschreven bij CVST-patiënten.1 APC-resistentie komt voor bij 10 tot 65% van de patiënten met een veneuze trombose.2 Aannemelijk lijkt dat dergelijke percentages ook gelden voor CVST-patiënten, hoewel dit nog niet apart is onderzocht in grote groepen.

Ten tweede wil ik het zogenaamde antifosfolipide-syndroom noemen. Bij dit syndroom komen in het bloed anticardiolopine-antilichamen en (of) lupus-anticoagulans voor. Klinisch hebben patiënten onder andere recidiverende veneuze of arteriële trombose. Ook bij dit syndroom is inmiddels al CVST beschreven.3 Het wordt aanbevolen bij CVST-patiënten zowel de APC-resistentie te laten bepalen als ook de antifosfolipideantilichamen.

J.P. Schipper
Literatuur

  1. Svensson PJ, Dahlbäck MD. Resistance to activated protein C as a basis for venous thrombosis. N Engl J Med 1994;330:517-22.

  2. Schafer AI. Hypercoagulable states: molecular genetics to clinical practice [review]. Lancet 1994;344:1739-42.

  3. Levine SR, Deegan MJ, Futrell N, Welch KMA. Cerebrovascular and neurologic disease associated with antiphospholipid antibodies: 48 cases. Neurology 1990;40:1181-9.

H.P.
Bienfait

Amsterdam, augstus 1995,

De door collega Schipper genoemde mutatie van factor V (‘factor V Leiden’) als oorzaak van veneuze trombose werd in ons artikel vermeld in een naschrift (bl. 1290 rechtsboven). Deze mutatie is pas sinds kort bekend en het voorkomen ervan is niet onderzocht in de door ons beschreven groep patiënten. Terecht wijst Schipper op het antifosfolipide-syndroom als zeldzame oorzaak van sinustrombose.

H.P. Bienfait
J. Stam