Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Topicale NSAID’s: ineffectief of ondergewaardeerd?

Klinische praktijk
Noortje van Herwaarden
Geke A.H. van den Elsen
Ingrid C.A. de Jong
C. (Kees) Kramers
Margreet Kloppenburg
Bart J.F. van den Bemt
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:D5317
Abstract
Abstract
Sluiten
Topical NSAIDs: ineffective or undervalued?

Topical NSAIDs are currently recommended in several national and international guidelines for knee osteoarthritis, hand osteoarthritis and acute musculoskeletal pain. However, there is still widespread skepticism about the effectiveness of this treatment. This article discusses different reasons for this skepticism, a short summary of the pharmacokinetics and pharmacodynamics of topical NSAIDs and an overview of available evidence regarding efficacy and safety.

Based on this evidence topical NSAIDs have a clear place in the treatment of knee and hand osteoarthritis and acute musculoskeletal pain. Due to less systemic side effects they should be recommended before an oral NSAID is considered. Topical NSAIDs might even be an option for patients with contra-indications for oral NSAIDs. There is a large variety of available topical NSAIDs. Of the available topical NSAIDs in the Netherlands, diclofenac gel seems the most sensible choice.

Conflict of interest and financial support: potential conflicts of interest have been reported for this article. ICMJE forms provided by the authors are available online along with the full text of this article.

Toets voor nascholing (verlopen)

Aan dit leerartikel was een toets gekoppeld waarmee je nascholingspunten kon verdienen.

Bekijk de toets

Beschouwing

NSAID’s zijn vaak gebruikte geneesmiddelen die zowel op recept als ‘over the counter’ verkrijgbaar zijn.1 Onderzoek in het Verenigd Koninkrijk liet een stijgende trend zien in het voorschrijven van topicale NSAID’s,2 oftewel een NSAID die in de vorm van een crème, gel, spray of pleister op de plaats van de pijn op de huid wordt aangebracht. Inmiddels worden topicale NSAID’s in verschillende nationale en internationale richtlijnen geadviseerd. Zo wordt in de richtlijn van de European Alliance of Associations for Rheumatology (EULAR) geadviseerd om patiënten met handartrose eerst met een topicale NSAID te behandelen, voordat met orale analgetica, zoals paracetamol of NSAID’s, wordt begonnen.3 In de NHG-standaard ‘Pijn’ luidt het advies om patiënten met acute of chronische spier- of gewrichtspijn als tweede stap een topicale NSAID voor te schrijven naast paracetamol.4

Veel artsen zijn echter sceptisch over de behandeling met een topicale NSAID, onder andere vanwege…

Artikelinformatie
Aanvaard op

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2021;165:D5317
Vakgebied
Bewegingsapparaat
Geneesmiddelen
Auteursinformatie

Radboudumc, Nijmegen. Afd. Reumatische Ziekten: dr. N. van Herwaarden, aios reumatologie en klinische farmacologie (tevens: afd. Farmacologie-Toxicologie). Afd. Farmacologie-Toxicologie: dr. G.A.H. van den Elsen, klinisch geriater, klinisch farmacoloog i.o.; drs. I.C.A. de Jong, aios reumatologie; prof.dr. C. Kramers, internist-klinisch farmacoloog. Afd. Farmacie: prof.dr. B.J.F. van den Bemt, apotheker-klinisch farmacoloog (tevens: Sint Maartenskliniek, afd. Farmacie, Nijmegen). LUMC, afd. Reumatologie, Leiden: prof.dr. M. Kloppenburg, reumatoloog.

Contact N. van Herwaarden (noortje.vanherwaarden@radboudumc.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: er zijn mogelijke belangen gemeld bij dit artikel. ICMJE-formulieren met de belangenverklaring van de auteurs zijn online beschikbaar bij dit artikel.

Auteur Belangenverstrengeling
Noortje van Herwaarden ICMJE-formulier
Geke A.H. van den Elsen ICMJE-formulier
Ingrid C.A. de Jong ICMJE-formulier
C. (Kees) Kramers ICMJE-formulier
Margreet Kloppenburg ICMJE-formulier
Bart J.F. van den Bemt ICMJE-formulier
Dit artikel is gepubliceerd in het dossier
Farmacotherapie
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

(Topicale) Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs (NSAIDs) hebben een pijnstillend én ontstekingsremmend effect via remming van het cyclo-oxygenase (COX)-2-enzym, waardoor de prostaglandinesynthese wordt onderdrukt. In het artikel beschrijven we onder het kopje “werkingsmechanisme” hoe dit voor topicale NSAIDs wordt voorgesteld.

Wat betreft de tweede vraag/opmerking verwijzen we naar onze respons op de reactie “Diclofenac in het oppervlaktewater”.

namens de auteurs,

Noortje van Herwaarden, reumatoloog, Radboudumc

Freek
FJJHVeldhuis

Een frappant resultaat van locale dicofenacgel zag ik bij mijn echtgenote die in december aan beide ringvingers veel pijn ervoer. Er bleek dubbelzijdig sprake van een snapping fenomeen met flink drukpijnlijke, wat warme, lichte zwelling over het verloop van de flexorpees tot halverwege de handpalm. Ik schreef het toe aan haar postmenopauzaal toegenomen keukenaktiviteiten in coronatijd. Toen ik nog werkte als huisarts injecteerde ik in zo'n geval graag een  millilitertje kenacortA10 binnen de flexorpeeskoker, om op hetzelfde moment de snapping  demonstratief op te heffen en de genezing in gang te zetten. Enkele vriendinnen van mijn echtgenote hadden zich meteen laten opereren. Dat leek me nog wat vroeg. Orale NSAiD's  adviseerde ik niet ivm haar hypertensie. Ik bedacht voor het eerst  diclofenac lokaal te proberen, net als in de lijn met het NHG bij oppervlakkige kniepijn. Om de vier uur bracht zij dat voorzichtig aan. En al op de tweede dag ervoer zij duidelijk minder pijn. Na twee weken was er nauwelijks nog zwelling vaststelbaar en ook bij palpatie veel minder pijn. Toen de tube leeg was, is zij gestopt (60g 1,16%).  De snapping is ook nu na 6 maanden bdz wel nog op te roepen (links soms,rechts steeds), maar vormt geen probleem. Natuurlijk is zij vanaf het begin directe druk op de flexorpezen gaan vermijden en heeft zij het aantal keren dat zij controleert wat er gebeurt bij maximale vingerflexie beperkt, maar het snelle effect van deze therapeutische optie was een verrassing.

Freek Veldhuis, huisarts n.p.

Met veel interesse heb ik uw artikel gelezen. Met name de lage NNT van de diclofanac gel vond ik indrukwekkend, al komen deze resultaten uit 2 industrie gesponsorde onderzoeken (314 patiënten) van 1 auteur. Deze resultaten konden in een meer recent onderzoek (385 patiënten) uit 2017 niet worden gereproduceerd (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5536669/). Maar misschien dat dit te verklaren is door de wijze van toediening en concentratie van werkzame stof in het preparaat. Wellicht geven toekomstige onderzoeken naar topicale NSAID's bij acute pijn meer duidelijkheid.

Rory O'Connor,SEH-arts, Jeroen Bosch ziekenhuis

Noortje
Herwaarden

Bedankt voor deze toevoeging. De door u genoemde studie uit 2017 is inderdaad niet meegenomen in de Cochrane review uit 2015. Willicht zal dit in een update wel het geval zijn. Voor het huidige artikel hebben we zelf geen systematische review verricht maar zijn we uitgegaan van bestaande reviews gezien het zeer uitgebreide veld.

Variatie in toedieningsvorm, type NSAID, concentratie werkzame stof en onderliggende oorzaak van de pijn maakt het lastig onderzoeken met elkaar te vergelijken.

Belangrijk punt dat u aanstipt is dat een groot deel van de onderzoeken industrie  gesponsord zijn. Hier wordt in de Cochrane review ook aandacht aan besteed. Het is om deze reden belangrijk bij het maken van een systematische review ook achter ongepubliceerde data aan te gaan. 

Noortje van Herwaarden