Dames en Heren,
Vandaag gaan we het hebben over een neuropsychiatrisch symptoom dat weliswaar weinig voorkomt, maar zeer belastend kan zijn voor patiënten en hun omgeving. Herkenning van de misidentificatiewaan is daarom van belang.
In onze dagelijkse praktijk op de afdeling Geriatrie van een algemeen ziekenhuis zien we dat bepaalde neuropsychiatrische symptomen frequent voorkomen bij patiënten met dementie. In het beginstadium van dementie zien we bijvoorbeeld vaak affectieve symptomen als apathie en depressie. In een later stadium komen hyperactieve symptomen als agitatie of agressie meer voor.1-3
Andere symptomen komen minder vaak voor. Daardoor worden ze ook minder goed herkend, en blijft behandeling of begeleiding vaak achterwege. Zo raakt de mantelzorger eerder overbelast. In deze klinische les bespreken wij drie patiënten bij wie er sprake is van zo’n minder vaak voorkomende vorm van een neuropsychiatrisch symptoom: de misidentificatiewaan. Herkenning van de misidentificatiewaan is van belang, omdat hij consequenties kan hebben voor de behandeling en begeleiding van de patiënt en zijn of haar omgeving.
Patiënt A, een 83-jarige man, werd bijna 2 jaar geleden in het ziekenhuis beoordeeld. Daarbij werden subjectieve geheugenstoornissen en relationele problemen…
Luisterversie
Het audiobestand van dit artikel is alleen toegankelijk voor abonnees. Log in om het artikel te beluisteren.
InloggenArtikelinformatie
Psychiatrisch onderzoek
Goed dat er aandacht wordt besteed aan de misidentificatiewanen, een fascinerend psychotisch symptoom. Mij verbaast wel dat er bij de beschrijving van de eerste twee casus wordt genoteerd dat het psychiatrisch onderzoek niet afwijkend is. Dat terwijl er toch duidelijk sprake was van misidentificatiewanen bij beide patienten. Bij patient A waren er ook subjectieve geheugenproblemen en patient B had de paranoide waan dat er bij haar werd ingebroken. Behoorlijk afwijkend, zou ik zeggen. Anders dan in de algemene geneeskunde worden in het status-mentalisonderzoek niet alleen de objectief waarneembare symptomen beschreven - dat zijn er meestal weinig - maar ook de subjectief vermelde psychiatrische symptomen, zoals wanen (Hengeveld e.a., 2020). Op deze manier worden door de onderzoeker de de psychopathologische fenomenen, die uit de (hetero)anamnese blijken, geinterpreteerd en 'geobjectiveerd' tot psychiatrische symptomen. Zonder dat zou het psychiatrisch onderzoek wel een erg magere bedoeling blijven (zoals in dit artikel).
Ten slotte nog een verzuchting over het gebruik van het woord 'medische' oorzaken, terwijl bedoeld wordt: 'somatische' oorzaken. Psychiatrie is een medisch specialisme, dus ook niet-somatische oorzaken van psychiatrische aandoeningen zijn toch ook te beschouwen als 'medisch'?
Hengeveld MW, Oosterbaan D & Tijdink J. Handboek psychiatrisch onderzoek. Amsterdam: Boom/de Tijdstroom, 2020 (p. 245).