Leven met een apparaatje voor je hart

Patiënten met hartfalen of hartritmestoornissen kunnen soms een bionisch steuntje in de rug gebruiken, zoals een ICD (artikel A7059) of een steunhart (artikel A7102). Maar hoe ziet je leven er uit met zo’n apparaatje? Heb je er last van? Voel je het zitten? Hoe voelt een ICD-shock? Wat mag je niet meer en wat kun je nog? Mag je autorijden of vliegen? Is het leven lastig? Beangstigend? Onhandig? Om dergelijke vragen enigszins te beantwoorden sprak ik 4 patiënten: 2 met een ICD en 2 met een steunhart.