Indrukken op de bovenbenen; lipoatrophia semicircularis

Inleiding

Met de toename van het aantal kantoorwerkzaamheden neemt ook het aantal hiermee samenhangende klachten toe. Overbelasting van het bewegingsapparaat door het gebruik van de computermuis, rugklachten ten gevolge van een verkeerde werkhouding en dergelijke zijn algemeen bekend. Minder bekend is het optreden van atrofie van vetweefsel als gevolg van kantoormeubilair. In dit artikel wordt een aantal patiënten met deze afwijking besproken.

ziektegeschiedenis

Patiënt A, een 28-jarige vrouw, merkte ongeveer 3 jaar geleden ‘deuken’ in de voorzijde van de bovenbenen op. De afwijkingen waren progressief. Patiënte was verder gezond en gebruikte behalve orale anticonceptiva geen medicijnen. Zij werkte inmiddels ruim 4 jaar als administratief medewerkster. Bij navraag ontdekte zij dat tenminste 10 vrouwelijke collega's dezelfde klachten hadden.

Bij dermatologisch onderzoek werden op de voorzijde van de bovenbenen proximaal en symmetrisch bandvormige impressies gezien. Er werd geen histopathologisch onderzoek verricht. Bij inspectie van de benen van haar vrouwelijke collega's werden identieke afwijkingen gezien (figuur 1 en 2). Na correctie voor schoeisel (hakhoogte) bleken de impressies op identieke hoogte aanwezig te zijn. Bovendien bleek deze hoogte overeen te komen met de hoogte van het bureau. Bij enkele vrouwen werden ook aan de zijkant van de bovenbenen impressies waargenomen. Enkele maanden nadat de werkzaamheden aan deze bureaus waren gestaakt bleken de afwijkingen restloos te zijn genezen.

beschouwing

Op basis van het kenmerkende klinische beeld en de afwezigheid van tekenen van inflammatie werd de diagnose ‘lipoatrophia semicircularis’ gesteld. Lipoatrophia semicircularis kan worden veroorzaakt door variatie van het verloop van de ramus descendens van de A. circumflexa femoralis lateralis of door druk.1 Bij onze patiënte was druk de oorzaak van haar lipoatrofie. De volgende argumenten steunen dit: a) de plaats van de impressies correspondeerde met de hoogte van de bureaubladen, b) de afwijkingen ontstonden enkele weken nadat men aan deze bureaus was gaan werken en verdwenen in enkele maanden na beëindiging van de werkzaamheden aan deze tafelbladen en c) na het veranderen van de hoogte van het bureaublad ontstonden identieke impressies (n = 1). Bij inspectie van de werkplek bleken de afwijkingen het gevolg te zijn van het steunen tegen het bureaublad tijdens het reiken naar printers en faxen die centraal tussen twee bureaus waren opgesteld. Tevens steunde men met de heupen tegen de bureaus tijdens ‘intercollegiaal overleg’. Dit verklaart de aanwezigheid van impressies aan de zijkanten van de bovenbenen. De moderne bureaubladen, gemaakt door een grote Nederlandse fabrikant van kantoormeubilair, vertoonden spits toelopende randen met een dikte van ongeveer 0,5 cm.

Geen van de mannelijke collega's had vergelijkbare afwijkingen volgens patiënt A, die dat bij hen had nagevraagd. Het aantal mannelijke werknemers was echter dermate gering dat geen betrouwbare uitspraak over de man-vrouwratio van deze arbeidsdermatose kan worden gedaan. De Groot beschreef in 1994 een vergelijkbare aandoening (n = 10) na enquêtering van 300 werknemers.1 Ook hier werden alleen vrouwen gezien met bovenbeenimpressies. Het ontstaansmechanisme van deze aandoening is niet bekend, maar de afwezigheid van een inflammatoire component en de reversibiliteit duiden op redistributie van vetweefsel ten gevolge van repeterende druk. Alhoewel er in de Engelstalige literatuur nu 60 casussen zijn beschreven, is het ware aantal gevallen ongetwijfeld veel groter.

Ik dank E.Folkers, dermatoloog, ervoor dat hij mij opmerkzaam heeft gemaakt op deze aandoening.