Het HITT-syndroom: door heparine geïnduceerde trombocytopenie en trombose, als oorzaak van paradoxaal optredende trombo-embolieën

- Heparin since the early sixties has played an important part in prevention and treatment of thromboembolic processes. It has hardly any side effects like allergic reactions but haemorrhage is seen more frequently.

A less well-known complication is so-called heparin-induced thrombocytopenia and thrombosis (HITT). There are two different forms: a mild thrombocytopenia, characterisedby a decrease in platelet count to 100-150 x 10⁹l. This form causes no clinical symptoms. The more severe form occurs between the 7th and the 11th day after heparin administration and is characterised by paradoxically occurring thromboembolic complications. This syndrome results from formation of an antigen-antibody complex. If heparin has been administered in the past patients may develop this severe form at the moment of renewed administration.

In our hospital during the past 8 years we observed 9 patients with the HITT syndrome presenting with thromboembolic complications. A thrombocyte aggregation test is diagnostically useful. Heparin-free plasma of the patient is mixed with donor thrombocytes, and heparin is added; in the HITT syndrome aggregation occurs. The main therapy is stopping the heparin administration and giving antiaggregants such as dextrans.

Samenvatting

Heparine heeft sedert het begin van de jaren zestig een vaste plaats in de preventie en behandeling van trombo-embolische processen. Bijwerkingen zoals overgevoeligheidsreacties zijn zeldzaam, doch bloedingen komen nogal eens voor. Een minder bekende complicatie is de zogenaamde door heparine geïnduceerde trombocytopenie en trombose (HITT). Dit fenomeen kent twee vormen. Er is een milde trombocytopenie, gekenmerkt door een daling van het trombocytengetal tot 100-150 x 10⁹l. Deze vorm geeft geen klinische verschijnselen. Daarnaast bestaat er een ernstige vorm, die zich meestal tussen de 7e en 11e dag na heparine-toediening manifesteert door paradoxale trombo-embolische complicaties. Deze vorm berust op een antigeen-antilichaamreactie. Indien patiënten in het verleden heparine toegediend gekregen hebben, kan bij herhaald contact met heparine deze ernstige vorm acuut optreden.

De afgelopen 8 jaar zagen wij 9 patiënten met het HITT-syndroom. Bij allen ontstonden paradoxaal optredende bloedingen en (of) trombo-embolieën. Bij de diagnostiek kan de trombocytenaggregatietest gebruikt worden. Hierbij wordt (heparine-vrij) plasma van de patiënt samengebracht met trombocyten van een donor en vervolgens wordt heparine toegevoegd. Bij het HITT-syndroom treedt aggregatie op. De voornaamste therapie bestaat uit staken van de heparine-toediening en het geven van aggregatieremmers zoals dextranen.