Duidelijke cijfers

De resultaten van wetenschappelijk onderzoek sijpelen vaak maar langzaam onze spreekkamers binnen. Dat is eigenlijk maar goed ook. Niet zelden worden we verblijd met eendagsvliegen: de prachtige onderzoeksresultaten kunnen in een volgend onderzoek niet bevestigd worden, de bevindingen van de onderzoekers reiken niet verder dan hun streng geselecteerde studiepopulatie of de aanvankelijk veelbelovende medicijnen blijken bij nader inzien toch ook veel bijwerkingen te hebben. Goede argumenten voor het belang van bezonken evidence. We gaan niet over één nacht ijs wanneer we besluiten tot een aanbeveling voor ons klinisch handelen. Maar dit consciëntieuze proces van wikken en wegen heeft ook een keerzijde: een trage dynamiek, waardoor het vaak enkele jaren duurt voordat een belangrijke ontwikkeling in onze richtlijnen is neergedaald.

‘Rapid recommendations’ zijn dan ook zeer welkom (D3207): snel, maar zorgvuldig opgestelde aanbevelingen die van direct belang zijn voor ons klinisch handelen. In navolging van het BMJ zal ook ons tijdschrift met enige regelmaat dergelijke aanbevelingen publiceren. In dit nummer vindt u de eerste (D3201).

Zeker zo belangrijk aan dit artikel vind ik de manier waarop de voors en tegens van de verschillende behandelmogelijkheden worden gepresenteerd. Kijkt u even mee naar de bijbehorende figuur: een duidelijke weergave van klinisch relevante uitkomstmaten. In een oogopslag zien we de mogelijke consequenties van een behandelkeuze, niet in de vorm van vaak lastig te interpreteren relatieve effectmaten, maar duidelijke absolute risico’s. Bij doorklikken naar de originele publicatie ziet u een meer gedetailleerde onderbouwing van de aanbevelingen.

Dit is wat mij betreft de manier waarop in principe iedere aanbeveling moet worden onderbouwd. Het kan behulpzaam zijn om met onze patiënten tot een goede keuze te komen, maar het is vooral voor ons, dokters, verhelderend. Het geeft direct inzicht in hoe effectief en ook hoe schadelijk een bepaalde interventie kan zijn.

Naar zo’n helder overzicht zocht ik tevergeefs in een recent gepubliceerde Amerikaanse richtlijn, waarin geadviseerd wordt om de grenswaarde voor hypertensiebehandeling voor alle volwassenen te verlagen naar 130/80 mm Hg (D2807). Als dat overzicht wel zou zijn gegeven, zou geen enkele dokter dit ziekmakende advies volgen (D3388).