Dokters als connaisseurs en leermeesters in het praktisch klinisch onderwijs: goed voorbeeld doet goed volgen

– There is theoretical knowledge (of facts) and there is knowledge that might be described as ‘synthetizing ability resulting from experience’: the clinical eye, pattern recognition, intuition, art. Experienced GPs, for instance, in formulating hypotheses, make much use of contextual information and patients‘ characteristics such as occupation, social connections, housing situation and consumption of tobacco and alcohol. Owing to their great experience with patients, they know how to handle such contextual information more effectively than recently graduated MDs. They are, however, unable to state explicitly how they do this. There are always mental steps that stubbornly refuse to submit to logical step-by-step reconstruction.

How can this practical knowledge be taught? The master-apprentice situation serves this purpose well: the student not only practises on his or her own, but also sees an experienced doctor at work and can exchange ideas with him or her about the how and why of medical activities. Uncertainty plays a major part: doubt is not a sign of incompetence, but constitutes the essence of clinical action.

Samenvatting

Er is theoretische (feiten)kennis en er is kennis die te omschrijven is als ‘het synthetiserend vermogen dat voortvloeit uit ervaring’; klinische blik, patroonherkenning, intuïtie, kunst. Ervaren huisartsen maken bijvoorbeeld bij hun hypothesevorming veel gebruik van contextuele informatie en patiëntgebonden kenmerken zoals beroep, sociale verbanden, woonsituatie en tabak- en alcoholgebruik. Zij hebben door hun grotere ervaring met patiënten geleerd op een effectievere manier om te gaan met deze contextuele informatie dan basisartsen. Zij kunnen echter niet goed expliciet maken hoe zij dat doen. Er blijven denkstappen die zich weerbarstig onttrekken aan logische stapsgewijze reconstructie.

Hoe kan deze praktische kennis worden onderwezen? De meester-gezelsituatie is hiervoor geschikt: daarin kan de student niet alleen zelf oefenen, maar vooral ook veelvuldig een ervarene aan het werk zien en met hem van gedachten wisselen over het hoe en het waarom van diens medisch handelen. Een belangrijke rol speelt onzekerheid: twijfelen is geen teken van incompetentie, maar vormt de essentie van klinisch handelen.