Diagnose in beeld (8)

Leiden, december 2000,

Blaauwgeers en Hart beschrijven een 34-jarige Nederlandse vrouw met een colonperforatie als gevolg van een uitgebreide ulceratieve colitis die kennelijk is veroorzaakt door Entamoeba histolytica, ofschoon deze protozoaire parasiet niet met name wordt genoemd (2000:2056). Dit is dus een geval van symptomatische amoebiasis zonder weerga. Deze bijzonder belangwekkende ziektegeschiedenis noopt ons tot het maken van de volgende opmerkingen.

In de westerse wereld is een ernstig verlopende amoebencolitis leidend tot perforatie zo zeldzaam dat verder onderzoek gewenst lijkt.1 Immers, een dergelijk beloop kan worden geprovoceerd door onder andere ondervoeding, zwangerschap of toediening van glucocorticosteroïden.2 3 Ergo, is het mogelijk dat de slechte algemene toestand waarin patiënte verkeerde niet het gevolg, maar de oorzaak is geweest van deze fulminante colitis? Zo ja, wat lag daaraan ten grondslag?

De mededeling dat patiënte niet recentelijk in het buitenland was geweest, zou kunnen leiden tot twee misvattingen. De eerste is dat alleen een recent verblijf van een patiënt in gebieden waar amoebiasis endemisch is, aanleiding zou kunnen zijn om deze diagnose in overweging te nemen. Het tegendeel is waar. De incubatietijd, dat wil zeggen de tijd die verstrijkt tussen het tijdstip van infectie en de klinische verschijnselen, kan variëren van enkele weken tot wel 25 jaar of meer.2 Bij deze patiënte komen dus alle vroegere verblijfplaatsen in aanmerking; de vraag of patiënte ooit in de (sub)tropen is geweest, is van cruciaal belang. Bovendien zou men op grond van de tekst niet alleen kunnen veronderstellen dat de infectie in Nederland tot stand kwam, maar ook dat de verwekker E. histolytica hier zijn oorsprong had. Dit laatste nu is hoogst onwaarschijnlijk aangezien deze parasiet in geïndustrialiseerde landen niet endemisch is.3 Het verdient dan ook steeds aanbeveling naar een tropische herkomst te speuren.

Zo hebben wij recentelijk een uitbraak van amoebiasis in een Nederlands gezin beschreven waarbij de moeder, die 13 jaar tevoren in India amoebendysenterie had doorgemaakt, de infectiebron bleek te zijn.4 Transmissie kan dus zelfs in westerse hygiënische omstandigheden onder huisgenoten plaatsvinden. Bij een geïsoleerd geval van amoebiasis in een gebied waar de ziekte niet endemisch is, is het daarom gewenst alle directe contactpersonen te onderzoeken teneinde de infectiebron te vinden, ook al om verdere ziektegevallen te voorkomen.

Amsterdam, december 2000,

Inderdaad is het zo dat amoebencolitis welke leidt tot een perforatie, in de westerse wereld een zeldzaamheid is. Visser en Stuiver merken hierbij terecht op dat de slechte algemene toestand van patiënte niet het gevolg, maar de oorzaak zou kunnen zijn van deze fulminante colitis. Deze mogelijkheid is zeker aanwezig, aangezien de vrouw aan drugs verslaafd was en werkzaam was in de prostitutie.

Omdat echter in de serie ‘Diagnose in beeld’ de nadruk ligt op het beeldmateriaal, is getracht de ziektegeschiedenis zo beknopt mogelijk te houden, met als gevolg dat er voor de detaillering en overwegingen die door de genoemde collegae terecht zijn weergegeven, geen ruimte bestaat.