Casus
Twee vrouwen van respectievelijk 49 en 54 jaar werden wegens een recent vastgesteld mammacarcinoom borstsparend behandeld. Patiënt A onderging een schildwachtklieringreep links. Vóór het begin van de bestralingen kwam zij terug wegens een pijnlijke streng in de oksel die leidde tot een beperkte abductie van de schouder (figuur a). Zij werd fysiotherapeutisch behandeld en controle na 3 maanden toonde dat de streng praktisch verdwenen was, met herstel van de schouderfunctie. Patiënt B kreeg enkele weken na een complete okselklierdissectie rechts strengen in de oksel, met bovendien enkele strengen in de elleboogplooi (zie figuur b). Naast een…
Artikelinformatie
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG
(Geen onderwerp)
Zeist, april 2004,
Het is merkwaardig dat de literatuur over lymfatische trombose na okselklierdissectie zo schaars is. Het belangrijkste artikel verscheen in 1990 en daarna bleef het nagenoeg stil.1 Mijn ervaring is dat deze afwijking in de meeste gevallen niet herkend wordt, waardoor er een ernstige onderrapportage is. Vooral fysiotherapeuten worden nogal eens met deze complicatie geconfronteerd en als dan ook de behandelend arts niet goed weet wat er aan de hand is, ontstaat een onzekere situatie die de gemoedsrust van patiënt en behandelaars niet ten goede komt. Daarom heb ik in een tijdschrift voor fysiotherapeuten die zich met lymfologie bezighouden, mijn ervaring met 12 patiënten beschreven.2 Maar ook chirurgen zijn veelal onbekend met lymfatische trombose na okselklierdissectie en daarom is het goed dat De Kroon en Roumen er in dit tijdschrift nog eens de aandacht op hebben gevestigd (2004:729). De grote leerboeken laten ons wat dit betreft in de steek.
De incidentie van lymfatische trombose is niet bekend. Afgaande op mijn eigen beperkte ervaring heb ik die geschat op 10% van het aantal okselklierdissecties. Men moet overigens niet alleen aan okselklierdissecties denken, want de afwijking kan ook worden gezien na een eenvoudige okselklierbiopsie. Wellicht is de frequentie dan geringer, maar men moet er rekening mee houden dat lymfatische trombose ook na een schildwachtklierbiopsie kan voorkomen. Het zou wenselijk zijn om met een prospectief onderzoek meer klaarheid in de incidentie te brengen.
De belangrijkste klachten zijn pijn en bewegingsbeperking en het belangrijkste verschijnsel is de over de arm uitwaaierende strengvorming, die vooral bij abductie zichtbaar wordt. Een vergelijking met beelden uit de atlas van Netter laat dan geen twijfel over de diagnose bestaan.3 Bij één patiënt heb ik een biopsie van een dergelijke streng verricht en bij microscopisch onderzoek werd inderdaad een lymfvat aangetroffen met een amorf neerslag. Men zou kunnen veronderstellen dat deze afwijking op langere termijn leidt tot lymfoedeem, maar ook bij een langere follow-upduur heb ik dat niet waargenomen.
Het belangrijkste van dit medisch vignet lijkt mij dat hier nog eens de aandacht wordt gevestigd op een regelmatig voorkomende, maar vaak niet herkende afwijking, die vooral optreedt tijdens behandeling van borstkanker. Afgezien van de direct ermee samenhangende klachten roept de afwijking angst of tenminste onzekerheid op, die kan worden weggenomen met een verwijzing naar het goedaardige natuurlijke beloop. Operatief ingrijpen was bij geen van mijn patiënten nodig en bij allen was de afwijking met een expectatief beleid binnen 3 maanden verdwenen.
Marcus RT, Pawade J, Vella EJ. Painful lymphatic occlusion following axillary lymph node surgery. Br J Surg 1990;77:683.
Sybrandy R. Lymftrombose na okselklierdissectie. Oedeminus 2000; 3:4-5.
Netter FH. The Ciba collection of medical illustrations. Vol 8. Musculoskeletal system. Part 1. Summit: Ciba-Geigy; 1987. p. 74 (plate 70).
(Geen onderwerp)
Veldhoven, april 2004,
De waardevolle aanvullingen van collega Sybrandy onderstrepen nogmaals dat het hier gaat om een relatief frequent voorkomende, doch veelal onderschatte afwijking.