De samenhang tussen de serumconcentratie van prostaatspecifiek antigeen en de skelet- en CT-scan bij de stagering van primair prostaatcarcinoom

To determine the relationship between the serum level of prostate-specific antigen (PSA) and the presence of abnormalities in a skeletal or CT scan in patients with primary carcinoma of the prostate.

Design

Retrospective.

Setting

Academic Medical Centre, Amsterdam.

Patients and methods

The serum PSA levels were compared with the findings in the skeletal and CT scans of 440 patients with carcinoma of the prostate without clinical signs of metastases, seen in the period from January 1990 to December 1994 in the outpatient clinics for Urology of the Academic Medical Centre (AMC) in Amsterdam, Hospital Gooi-Noord in Blaricum and Hospital De Heel in Zaandam. CT scan data were analysed only from the AMC and Hospital Gooi-Noord.

Results

There were 76 patients with a positive bone scan (17.3) and 31 (out of 337; 9.2) with a positive CT scan. Higher PSA serum levels went together with increasing risk of abnormalities in bone or CT scan. Of 85 patients with PSA values < 10 μg/l, none had a positive bone scan and one (out of 73; 1) a positive CT scan; of the 180 patients with PSA levels < 20 μg/l, 4 (2.2) had a positive bone scan and 2 (out of 154; 1.3) a positive CT scan. The T stage, the histological grading and the serum alkaline phosphatase activity appeared not to have any supplementary value.

Conclusion

In view of the low frequency of abnormalities in a bone or CT scan in patients with low PSA levels, it appears justified no longer to recommend bone or CT scanning for staging of patients for a clinically non-metastasized carcinoma of the prostate and serum PSA levels < 20 μg/l.

Samenvatting

Doel

Het vaststellen van de samenhang tussen de serumconcentratie van prostaatspecifiek antigeen (PSA) en de aanwezigheid van afwijkingen op een skelet- of CT-scan bij patiënten met een primair prostaatcarcinoom.

Opzet

Retrospectief.

Plaats

Academisch Medisch Centrum, Amsterdam.

Patiënten en methode

Van 440 patiënten met een prostaatcarcinoom zonder klinische tekenen van metastasen die in de periode januari 1990-december 1994 op de polikliniek Urologie van het Academisch Medisch Centrum (AMC) te Amsterdam, Ziekenhuis Gooi-Noord te Blaricum of Ziekenhuis De Heel te Zaandam werden gezien, werden de serum-PSA-waarden vergeleken met de bevindingen op de skelet- en de CT-scan. Wat de CT-scan betreft, werden alleen de gegevens uit het AMC en het Ziekenhuis Gooi-Noord geanalyseerd.

Resultaten

Er waren 76 patiënten met een positieve skeletscan (17,3) en 31 (van 337; 9,2) met een positieve CT-scan. Bij een hogere serumconcentratie van PSA waren de kansen op afwijkingen op een skeletscan of een CT-scan groter. Van de 85 patiënten met een PSA-waarde < 10 μg/l had geen patiënt een positieve skeletscan en 1 (van 73; 1) een positieve CT-scan; van de 180 patiënten met een PSA-waarde < 20 μg/l hadden er 4 (2,2) een positieve skeletscan en 2 (van 154; 1,3) een positieve CT-scan. Het T-stadium, de histologische gradering en de serumactiviteit van alkalische fosfatase leken niet van aanvullende waarde te zijn.

Conclusie

Gezien de lage frequentie van afwijkingen op een skelet- of een CT-scan bij lage PSA-waarden, lijkt het gerechtvaardigd voor stagering bij patiënten met een klinisch niet gemetastaseerd prostaatcarcinoom en een serum-PSA-waarde van < 20 μg/l, geen skelet- en CT-scan meer te adviseren.