Congenitale vaatringen bij kinderen

Rotterdam, januari 1989,

Gaarne zou ik nog een aanvullende opmerking willen maken bij het artikel van Van Son et al. over congenitale vaatringen bij kinderen (1989;76-80). Zij vermelden, dat er vier groepen van aortabooganomalieën beschreven zijn, die aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van een vaatring; de meest voorkomende hiervan zouden zijn de dubbele aortaboog en de aberrant verlopende arteria subclavia dextra. Van Son et al. vermelden wel de frequentie van voorkomen van de laatste anomalie (0,5%), doch niet die van de dubbele aortaboog.

Ik meen dat een andere belangrijke oorzaak van vaatringen, de rechter aortaboog met linker ductus arteriosus en aberrant ontspringende A. subclavia sinistra ten onrechte niet wordt genoemd.1-5 Deze komt bij 0,06-0,1% van de poopulatie voor,12 terwijl door Herbut en Smith en Theodorides (geciteerd door Klinkhamer)1 slechts één dubbele aortaboog bij resp. 5800 en 9096 obducties werden gevonden. Deze vaatring, die zich radiologisch spectaculair manifesteert, is meestal zo ruim dat hij zelden symptomen veroorzaakt, doch dit geldt ook voor de aberrant ontspringende A. subclavia dextra.

Nog een enkele opmerking over de diagnostiek van deze laatste anomalie. Behalve met behulp van een oesofagogram kan de diagnose ook vermoed worden op grond van een antero-posterieure en laterale thoraxopname. Tekenen die erop wijzen, zijn o.a.: een naar rechts en craniaal verlopende contour van de arcus aortae, het zichtbaar zijn van het aberrante vat door de opheldering veroorzaakt door de trachea, een lokale naar rechts convex begrensde uitbochting van het rechter mediastinum superius, een retrotracheale verdichting en een lokale impressie aan de dorsale zijde van de trachea.6

Nijmegen, februari 1989,

Wij danken collega Hüpscher voor zijn opmerkingen. In een casuïstische mededeling over de uitgebreide scala van aortabooganomalieën konden wij niet iedere variant bespreken. Van de vier groepen zoals beschreven door Edwards hebben wij twee varianten nader belicht welke volgens de literatuur het meest voorkomen.1 In meerdere artikelen wordt na de aberrant verlopende rechter arteria subclavia (A. lusoria) de dubbele aortaboog als meest voorkomende aortabooganomalie vermeld, waarbij de laatste anomalie ongeveer 40-50% van het totale aantal gediagnostiseerde aortabooganomalieën zou uitmaken.2-4 Dat de diagnose van een aberrant verlopende rechter A. subclavia relatief weinig gesteld wordt, houdt verband met het feit dat symptomen alleen dan optreden indien beide Aa. carotides communes hun oorsprong dicht bij elkaar hebben, zodat oesophagus en trachea opgesloten zitten tussen de A. lusoria achter de oesophagus en de Aa. carotides ventraal van de trachea. Naar onze mening geeft de dubbele aortaboog eerder aanleiding tot compressie van de trachea en oesophagus, zodat deze diagnose van alle vaatringen het meest gesteld wordt.3-5 De rechter aortaboog met linker ductus arteriosus en aberrant ontspringende linker A. subclavia zou inderdaad bij 0,06 tot 0,1% van de populatie voorkomen.67 Daarmee staat deze anomalie op de derde plaats wat betreft incidentie.8

Betreffende de diagnostiek van de aberrant verlopende rechter A. subclavia kan inderdaad in ideale gevallen de diagnose vermoed worden op grond van een antero-posterieure en laterale thoraxopname, doch over het algemeen kan deze anomalie hiermee niet bewezen worden. Hiervoor is het vervaardigen van een oesofagogram, eventueel in combinatie met een angiogram van de aortaboog, geïndiceerd.