Betalen voor innovatie?

‘Innovatie’ is het ongrijpbare sleutelwoord dat de discussie over de betaalbaarheid van medische technologie platslaat. Een robot zonder meerwaarde? Een geneesmiddel met onzekere uitkomsten? Wie stelt dat die technologie niet goed genoeg is voor opname in de basisverzekering krijgt al snel dat ene argument: als we deze technologie niet kopen hinderen we innovatie.

Het is onbetwistbaar waar. Grote bedrijven maken winst door de prijzen die we betalen voor hun medische producten. Dat geld gebruiken ze om kleine bedrijfjes met potentieel waardevolle technologie op te kopen. Dat stuwt de marktwaarde van die kleine bedrijfjes en daarom wordt er in hen geïnvesteerd door ‘private equity’-partijen. Kopen wij de medische technologie niet, dan kopen grote bedrijven minder snel de kleine bedrijfjes, en worden de rendementen van medische ‘private equity’-fondsen lager. Geldschieters investeren dan minder snel in een fonds dat alleen investeert in medische technologie. Simpel gezegd: minder geld naar medische technologie betekent minder geld naar innovatie.

‘Geld zoekt vanzelf een weg naar rendement’

Maar dat is minder erg dan we denken. Ten eerste is zorggeld niet bedoeld om medische innovaties te stimuleren, maar om zorg van te kopen. Geld voor innovaties dient te worden geleend, of opgehaald te worden via subsidies of private constructies. Ten tweede is het terecht dat private investeringen teruglopen als we technologie met weinig meerwaarde niet kopen – die innovaties kosten meer zorggeld dan ze waard zijn. Waarom de partijen belonen die innovaties zo beprijzen dat de zorg slechter af is? Ten derde zoekt geld vanzelf een weg naar rendement. Als geldschieters niet meer investeren in medische innovatie, dan investeren ze wel in iets anders. Dat kan groene energie, IT of de maakindustrie zijn. Hoe dan ook, het is niet zeker dat we minder welvaart krijgen van alternatieve investeringen dan van investeringen in medische innovatie. Zeker als die medische innovatie later te duur blijkt te zijn om te betalen uit de basisverzekering.

Medische technologie niet kopen heeft dus een prijs: we verliezen een kans op toekomstige innovaties die gezondheid opleveren. Maar het geld dat we overhouden kunnen we aan andere zorgvormen of onderwijs uitgeven. Of we kunnen er andere investeringen mee doen die maatschappelijke waarde opleveren.

De balans is niet eenvoudig op te maken. Het is allemaal vrij theoretisch, maar één ding is mij duidelijk: het innovatieargument is slechter dan het lijkt.