Samenvatting
- De huidige farmacotherapie van reumatoïde artritis (RA) bestaat uit niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) en zogenaamde ‘disease-modifying antirheumatic drugs’ (DMARD's) waaronder sulfasalazine, leflunomide en methotrexaat.
- DMARD's kunnen gegeven worden als monotherapie of in combinatie. Echter, niet alle patiënten verdragen deze geneesmiddelen of tonen voldoende respons.
- Dierexperimenteel onderzoek en klinische onderzoeken bij RA-patiënten toonden de directe betrokkenheid van tumornecrosisfactor (TNF) bij artritis.
- Twee vormen van TNF-blokkadebehandeling zijn uitgebreid onderzocht bij RA: monoklonale anti-TNF-antistoffen (infliximab) en TNF-receptor-Fc-fusie-eiwit (etanercept).
- Beide vormen van TNF-blokkade leiden tot een snelle verbetering van klinische graadmeters van ziekteactiviteit en persoonlijk functioneren van de betrokken patiënt. Er treedt een verminderde progressie op van gewrichtsschade.
- Etanercept en de combinatie infliximab-methotrexaat worden gewoonlijk goed verdragen.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Amsterdam, oktober 2001,
De collega's Tijhuis et al. stellen dat niet alle patiënten met reumatoïde artritis (RA) combinaties van ‘disease-modifying antirheumatic drugs’ (DMARD's) verdragen of er een voldoende respons op hebben (2001:1880-5). Hoewel dit op zich een juiste vaststelling is, gaan auteurs hiermee enigszins voorbij aan conclusies uit recente overzichtsartikelen over dit onderwerp.1 2 Cruciaal is in dit verband de erkenning van predniso(lo)n als één van de effectiefste DMARD's, een middel dat qua effectiviteit niet onderdoet voor de tumornecrosisfactor-blokkerende middelen in remming van ziekteactiviteit en de daarmee samenhangende gewrichtsschade.3 4 Tragere progressie van gewrichtsschade zonder toegenomen bijwerkingen werd respectievelijk aangetoond voor combinatietherapie met sulfasalazine-methotrexaat-prednisolon en methotrexaat-infliximab (nota bene door onderzoeksgroepen met eenzelfde paar van beoordelaars van gewrichtsschade).4 5 De resultaten van het eerste onderzoek werden ook in dit tijdschrift samengevat.6
Traditioneel golden corticosteroïden in de reumatologie als middelen die slechts symptomen bestrijden en wegens ernstige bijwerkingen slechts als een laatste redmiddel bij patiënten met een vergevorderde ziekte mogen worden ingezet; dit standpunt is nu verlaten. Omdat - zoals ook Tijhuis et al. vaststellen - behandelingen met tumornecrosisfactor-blokkerende middelen buitengewoon kostbaar zijn, en er gezien hun recente introductie noodzakelijkerwijze onzekerheid bestaat over bijwerkingen op langere termijn, ligt het voor de hand langlopend gerandomiseerd klinisch onderzoek te initiëren ter evaluatie en vergelijking van de effecten van prednisolon en tumornecrosisfactor-blokkerende middelen. De auteurs hebben, wellicht uit bescheidenheid, verzuimd te melden dat zij (althans het Leids Universitair Medisch Centrum) in belangrijke mate betrokken zijn bij een nu in het westen van Nederland lopende trial om diverse behandelstrategieën bij vroege RA, waaronder combinatietherapie, en tumornecrosisfactor-blokkade direct met elkaar te vergelijken.
Goekoop YPM, Allaart CFR, Breedveld FC, Dijkmans BAC. Combination therapy in rheumatoid arthritis. Curr Opin Rheumatol 2001;13:177-83.
Verhoeven AC, Boers M, Tugwell P. Combination therapy in rheumatoid arthritis: updated systematic review. Br J Rheumatol 1998; 37:612-9.
Kirwan JR. The effect of glucocorticoids on joint destruction in rheumatoid arthritis. N Engl J Med 1995;333:142-6.
Boers M, Verhoeven AC, Markusse HM, Laar MAFJ van de, Westhovens R, Denderen JC van, et al. Randomised comparison of combined step-down prednisolone, methotrexate and sulphasalazine with sulphasalazine alone in early rheumatoid arthritis. Lancet 1997;350:309-18.
Lipsky PE, Heijde DM van der, St Clair EW, Furst DE, Breedveld FC, Kalden JR, et al. Infliximab and methotrexate in the treatment of rheumatoid arthritis. Anti-Tumor Necrosis Factor Trial in Rheumatoid Arthritis with Concomitant Therapy Study Group. N Engl J Med 2000;343:1594-602.
Boers M, Verhoeven AC, Linden S van der. Combinatietherapie bij vroege reumatoïde artritis: het COBRA-onderzoek. [LITREF JAARGANG="1997" PAGINA="2428-32"]Ned Tijdschr Geneeskd 1997;141:2428-32.[/LITREF]