De prostaat van Jeroen

Ga gewoon naar je huisarts en laat een PSA prikken: dat was de strekking van Jeroen Pauws latenightshow afgelopen 12 november. Geflankeerd door blije mannen legde een uroloog op tv uit hoe het nu precies zit met die prostaat. Geen woord over de beroerde diagnostische waarde van de PSA, niets over het feit dat de meeste mannen doodgaan mét en niet áán prostaatcarcinoom. Niets over de soms akelige complicaties na een operatie, zoals impotentie en incontinentie. Jeroen dacht altijd dat als de auto niet stuk was je ook niet naar de garage hoefde. Maar vrienden en familie hielpen hem uit de droom. Alleen een buisje bloed en geen akelig onderzoek. Ik benijd de huisarts niet die iedere keer als er ergens een BN’er toetert aan al die ongeruste mannen moet uitleggen waarom de NHG-standaard geen PSA adviseert bij mannen zonder klachten (D3527).

Op het eerste gezicht zijn er bij screening alleen winnaars. De blije Jeroens met een normaal PSA, de mannen met een verhoogd PSA die denken dat ze er vroeg bij zijn en de mannen die fout-positief bleken. Gelukkig vals alarm. Maar wat doet de medische wereld fout? Want uitleggen dat vroegdiagnostiek ook je leven kan verpesten lukt ons niet. En ondertussen gaan we in de zorg gewoon door met het aanbieden van testen waar we de waarde niet van kennen. Zelfs als we qua behandeling met lege handen staan.

In dit nummer laten we zien hoe het aantal geheugenpoli’s in Nederland gegroeid is. Maar liefst 70% van de ziekenhuizen heeft er een. Het aantal patiënten dat zo’n kliniek bezoekt is sedert 2004 verdrievoudigd, waarbij vooral het aantal mensen zonder klachten groeit (D4247 en D4515). Het zal voor iedereen duidelijk zijn dat deze toename in diagnostiek vooral ten koste gaat van de patiënten die deze diagnostiek echt nodig hebben. Maar hoe leggen we dat uit aan de ‘worried well’? Dat moeten we leren, en snel ook, want gezonde mensen zullen zich steeds vaker laten testen. Daar zorgen onze BN’ers wel voor en dat heeft met echte geneeskunde niet zo heel veel te maken.