Eén geheel

Voor u ligt weer een alleraardigst nummer van het NTvG en ook nu heeft de hoofdredactie haar uiterste best gedaan om de nodige variatie in het geheel aan te brengen. Met bijvoorbeeld bijdragen over diastolisch hartfalen (A7805), de traumatische ervaringen na het schietincident in Alphen aan den Rijn (A6986) en ecg-afwijkingen bij pericarditis carcinomatosa (A7596). Elk artikel staat op zichzelf en kan als enige gelezen worden, maar het is toch de combinatie van alle stukken die dit specifieke nummer maakt. Zoals gewoonlijk is ook dit tijdschriftnummer samengesteld uit een aantal onderdelen zoals nieuws, commentaar, casuïstiek et cetera. Slechts een enkele beslissing van de auteur of auteurs bepaalt welke vorm het uiteindelijke artikel krijgt. Nu eens zal dit een ‘Stand van zaken’ zijn, zoals die over de ziekte van Peyronie (A7189), dan weer een ‘In het kort’, zoals dat over de fysiotherapie bij heupartrose (A7940).

Ondanks deze diversiteit in eindproducten hebben alle artikelen bij ons min of meer hetzelfde programma doorlopen. Dat wil zeggen dat het hele proces bestaande uit beoordeling door onafhankelijke experts, hoofdredactionele overwegingen en besluitvorming, en ten slotte eindredactionele bewerking voor alle stukken vrijwel identiek is. Hier begint zich toch de vergelijking met het menselijke organisme op te dringen. Ook dat is samengesteld uit een groot aantal verschillende onderdelen die na een enkele (?) differentiatieprikkel allemaal een min of meer vaststaand programma doorlopen. Elk onderdeel kan op zichzelf, dus reductionistisch, bestudeerd worden, maar het is toch het grote geheel dat bepaalt hoe de diverse functies van organen het best tot hun recht komen. Jarenlang hebben onderzoekers mechanismen bestudeerd aan de hand van geïsoleerde cellen of organen, maar inmiddels is wel duidelijk dat het voor veel van die mechanismen helemaal niet uitmaakt of je het ene of het andere orgaan onderzoekt. Ook is steeds duidelijker geworden dat de omgeving van cellen of weefsels in belangrijke mate meebepaalt wat er in een orgaansysteem of weefsel gebeurt.

Vanuit dat perspectief hoeft het helemaal niet meer te verbazen dat er zich bij een patiënt onder bijzondere omstandigheden botweefsel ontwikkelt op een plek waar je dat geenszins zou verwachten (A7696). En vandaar is het ook nog maar een kleine stap om te kunnen begrijpen dat ziekten zich zelden tot een enkel plekje in het lichaam beperken, zoals dat bij systemische sclerose als extreem voorbeeld waar te nemen valt (A7703). Het zou best kunnen dat ons inzicht in het algemene karakter van afwijkingen, dus het hele lichaam betreffend, toeneemt als we beter in kaart brengen wat er zich op en direct na de kinderleeftijd afspeelt (A7976). Net zomin als je een ziekte kunt begrijpen door één enkel onderdeel kun je de waardering voor een tijdschrift af laten hangen van een enkel artikel. Om die reden heb ik in dit redactioneel dan ook naar alle artikelen verwezen.