Waarom Gezonde Zorg?
Het is voor iedereen belangrijk dat de zorg zinnig, betaalbaar en houdbaar blijft. De Nederlandse zorg staat namelijk onder druk. Er is een tekort aan personeel en de zorg wordt almaar duurder. Mogelijkheden voor diagnostiek en behandelingen breiden continu uit. Maar niet alle zorg is zinnig: soms is het niet nodig om een onderzoek uit te voeren of een behandeling voor te schrijven. Toch vindt er nog veel onzinnige zorg plaats, met verschillende risico's en gevolgen:
- Onschuldige klachten of symptomen kunnen door overmatige medische aandacht leiden tot onnodige medicalisering.
- Onzinnige diagnostiek, of overdiagnostiek, kan de patiënt in plaats van voordeel juist tot schade of onnodige ongerustheid geven.
- Ook overbehandeling geeft een patiënt meer schade dan voordeel en zorgt voor onnodige zorgkosten.
- Onzinnige of te dure zorg kan de zorg onbetaalbaar maken, waardoor zorg die juist wél zinnig is in het gedrang komt.
lees hieronder meer over bovenstaande begrippen
Het NTvG zet daarom met Gezonde Zorg haar onafhankelijke en gezaghebbende positie in om al deze vormen van onzinnige zorg terug te dringen. We doen dit door artikelen te publiceren die deze thema's belichten of voorbeelden beschrijven van succesvolle de-implementatie van onzinnige zorg. Ook organiseren we paneldiscussies om deze problematiek vanuit verschillende achtergronden (zoals die van de zorgverzekeraar, gezondheidseconomie, patiëntvertegenwoordiging, etc.) te belichten. Tot slot organiseren we een Gezonde Zorg Netwerk, om de Gezonde Zorg thema's structureel en regelmatig in een breed panel te bespreken.
We willen deze thema's en de dilemma’s eromheen bovendien zichtbaar maken voor een groter publiek. Zinnige, betaalbare en houdbare zorg is tenslotte belangrijk voor iedereen. Daarom maken we de webpagina Gezonde Zorg open toegankelijk en plaatsen we samenvattingen van artikelen die de thema's van Gezonde Zorg aangaan.
Zo willen we een beweging starten waardoor niet alleen artsen, maar ook andere medische professionals, beleidsmakers en burgers, steeds meer stilstaan bij en in gesprek gaan over het belang van zinnige, betaalbare en houdbare zorg. Doe jij ook mee?
Begrippen
Wat is overdiagnostiek?
Diagnostiek is niet altijd effectief. Niet-effectieve diagnostiek is onderzoek dat onvoldoende bijdraagt aan beantwoording van de diagnostische vraag.
Dit komt bijvoorbeeld doordat de validiteit of betrouwbaarheid van het onderzoek beperkt is, of doordat het onderzoek wordt ingezet voor de verkeerde vraag of bij de verkeerde patiënt. Daardoor is het onnodige zorg. Een voorbeeld is het maken van een CT- of MRI-scan bij de vraag of er een dementiesyndroom speelt; beeldvorming is geen onderdeel van de dementiecriteria. Een verkeerde indicatie dus.
Een niet-bijdragende diagnose is het vaststellen van een aandoening terwijl dit voor de persoon in kwestie geen netto voordeel oplevert.
Een voorbeeld is een afwijking in de nieren of buikslagader die als toevalsbevinding opduikt op een CT-scan van de thorax en het abdomen die is gemaakt voor covid-19 diagnostiek.
Bij overdetectie wordt een aan de gezondheid gerelateerde conditie vastgesteld zonder dat dit voor de persoon of populatie in kwestie voordeel oplevert.
Een voorbeeld is het veelvuldig uitvoeren van urineonderzoek zonder dat de patiënt klachten heeft. De diagnose ‘asymptomatische bacteriurie’ die hier vaak uit volgt, geeft geen enkel voordeel bij behandeling. De misdiagnose ‘urineweginfectie’ die hierbij ook vaak wordt gesteld, is nog schadelijker.
Wat is overbehandeling?
Overbehandeling definiëren we op individueel niveau en op populatieniveau.
Op individueel niveau is overbehandeling het geven van een behandeling die de patiënt netto geen voordeel oplevert, gelet op diens behandeldoelen.
Klinische interventies moeten daarom allereerst bewezen effectief zijn voor de patiëntenpopulatie waar ze ingezet worden. Daarnaast moet dat waarin ze effectief zijn, overeenkomen met de behandeldoelen van de patiënt. En die behandeldoelen moeten individueel worden vastgesteld, want ze verschillen soms ook binnen een populatie.
Op populatie- of groepsniveau is overbehandeling het uitvoeren van standaardbehandelingen die noch patiënten, noch gezonde burgers netto voordeel opleveren.
Het aanbevelen en vergoeden van de gecombineerde leefstijlinterventie als grootschalige oplossing voor overgewicht is hiervan een voorbeeld
Wat is (over)medicalisering?
Overmedicalisering is het totaal van het onderscheiden, benoemen, problematiseren en behandelen van gedragingen of belevingen die tot het normale leven behoren of bij een bepaalde levensfase horen, zonder dat dit de betrokken personen of de maatschappij duidelijk voordeel oplevert.
Een voorbeeld is het RED-S-syndroom, dat de fysiologische aanpassingen aan een hoge trainingsarbeid of negatieve energiebalans onder (top)sporters als apart ziektebeeld benoemt.
Dit onderscheiden we van medicalisering waarvan de betrokkene wel voordeel heeft, zoals gebruik van orale anticonceptiva
Wat is de-implementatie?
De-implementatie is het op verantwoorde wijze afbouwen of stoppen van overdiagnostiek, overbehandeling of overmedicalisering, of het vervangen door wel effectieve zorg. Bij de-implementatie helpt het om ondersteunende en belemmerende factoren te identificeren en er rekening mee te houden.