Samenvatting
Bij langdurig gebruik van benzodiazepinen voor angst- en slaapstoornissen neemt de werkzaamheid geleidelijk af, terwijl het risico op afhankelijkheid en bijwerkingen toeneemt. Om die reden werd in 2009 de vergoeding van benzodiazepinen stopgezet. Diverse factoren droegen ertoe bij dat deze maatregel doorgevoerd kon worden: het brede draagvlak onder betrokken partijen voor het stopzetten van de vergoeding, de mogelijkheid om benzodiazepinen te blijven vergoeden voor patiëntengroepen voor wie langdurig gebruik geïndiceerd is, de lage organisatiegraad van patiënten die deze middelen gebruiken, en – niet in de laatste plaats – het inzicht dat langdurig gebruik voor angst- en slaapstoornissen niet effectief en medisch niet noodzakelijk is. In het eerste jaar na het stopzetten van de vergoeding daalde het gebruik met 15%. In de jaren daarna was het gebruik stabiel, gevolgd door een nieuwe daling in de afgelopen jaren.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
benzodiazepines
Dat het chronisch gebruik van benzodiazepines een probleem kan zijn is duidelijk.....extreme afhankelijkheid.
Dat ze na 20 jaar of meer nog steeds even goed werken zal eenieder moeten weten die ze voorschrijft! [bij ouderen]
Ze zijn veilig en het zou een schande zijn als ze door SSRIs vervangen zouden worden......dat zou alleen maar kunnen vanwege "financial interest"
Geen enkele andere verklaring voor te bedenken.
Harold Jitschak Bueno de Mesquita, huisarts
Designer benzodiazepinen
Met belangstelling lazen wij het artikel van Rotteveel et al. getiteld Benzodiazepinen uit het basispakket [1]. Zij beschrijven de consequenties van het stoppen van de vergoeding van benzodiazepinen vanuit het basispakket in 2009. Dit leidde kort daarna tot een blijvende daling van benzodiazepine gebruik met 15% en tot kleinere dalingen in de jaren daarna. Ook beschrijven zij een onderzoek waaruit blijkt dat onder gestopte gebruikers geen verschuiving heeft plaatsgevonden naar gebruik van andere medicatie [2]. De auteurs baseren hun conclusies daarbij op verstrekte standaarddagdoseringen en zijn daarmee beperkt tot het reguliere gebruik van benzodiazepinen.
Graag wijzen wij erop dat er buiten dit reguliere circuit om mogelijk een verschuiving is opgetreden naar andere stoffen, met vergelijkbare effecten. Er worden jaarlijks steeds meer vergiftigingen met designer benzodiazepinen gemeld aan het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC). Wij definiëren designer benzodiazepinen als benzodiazepinen die in Nederland niet geregistreerd zijn als medicijn. Een deel is in andere landen wel geregistreerd als medicijn. Daarnaast omvat deze groep ook benzodiazepinen die een klasse vormen binnen de Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS), ontwikkeld als legaal alternatief. Op dit moment zijn verschillende designer benzodiazepinen makkelijk te verkrijgen via websites. Hoewel de risico's van designer benzodiazepinen waarschijnlijk vergelijkbaar zijn met die van geregistreerde benzodiazepinen, zijn de verschillen in potentie en eventuele overige effecten van deze stoffen nog niet opgehelderd.
Tussen 2010 en 2020 ontving het NVIC telefonische informatieverzoeken over 142 vergiftigingen met designer benzodiazepinen. Voor 2015 werden deze sporadisch gemeld (in totaal 16), daarna schommelde het jaarlijkse aantal rond de 20 vergiftigingen. In 2020 nam het aantal vergiftigingen met designer benzodiazepinen plotseling toe tot zo'n 60 vergiftigingen. Hoewel het absolute aantal gemelde vergiftigingen relatief laag is, is de snelle stijging verontrustend. De proportie van gebruikers die dusdanig ernstige gezondheidseffecten ontwikkelen dat ze medische hulp zoeken is waarschijnlijk klein. Daarvan wordt slechts een deel gemeld bij het NVIC, waardoor onze meldingen waarschijnlijk een fractie betreffen van het totale aantal gebruikers. Een deel van de patiënten met een vergiftiging gebruikte de designer benzodiazepine voor therapeutische indicaties (slaapmiddel).
Samenvattend, lijkt het gebruik van designer benzodiazepinen in Nederland toe te nemen, gebaseerd op data van het NVIC. Het is van belang om de ontwikkelingen rondom designer benzodiazepinen te monitoren om een compleet beeld te krijgen van het totale benzodiazepine gebruik. De exclusieve focus op data uit het legale geneesmiddelencircuit neemt de ontwikkelingen op de illegale markt niet mee. Tevens worden niet-geregistreerde geneesmiddelen beperkt meegenomen in projecten die drugsgebruik monitoren, aangezien uitsluitend de NPS hierin worden gemonitord.
1. Rotteveel AH et al. Benzodiazepinen uit het basispakket. Welke aspecten droegen bij aan stopzetten van de vergoeding? Ned Tijdsch Geneeskd. 2021.
2. Füssenich K et al. De uitstroom van geneesmiddelen uit het verzekerde pakket: benzodiazepinen en acetylcysteïne nader bekeken. RIVM; 2017.
Sharon Essink a, Johanna J. Nugteren-van Lonkhuyzen a, Antoinette J.H.P. van Riel a, Douwe Dekker a,b, Laura Hondebrink a
a Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum, Universitair Medisch Centrum Utrecht. bInterne Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht.