Samenvatting
Geneesmiddelen zijn dagelijks in het nieuws. Abstracte zaken als internationale prijspolitiek of geneesmiddeloctrooien en concrete zaken als geneesmiddelentekorten wisselen elkaar daarbij af. In dit artikel beschrijven wij de historie van 40 jaar geneesmiddelenbeleid in Nederland. We sluiten af met een korte vooruitblik.
Artikelinformatie
Aanvaard op
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2020;164:D4568
Vakgebied
Dit artikel is gepubliceerd in het dossier
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG
Enkele onderbelichte aspecten
Het artikel "40 jaar geneesmiddelenbeleid" laat m.i. een paar aspecten onderbelicht.
In de inleiding hadden de auteurs m.i. in kunnen gaan op de vele pogingen van de overheid om de geneesmiddelen prijzen te beheersen voorafgaande aan de tachtiger jaren.
1) In de dertiger jaren van de vorige eeuw bezuinigde de ziekenfondsen al op hun uitgaven, het zogenaamde “Zaanlandse model”. Daarbij kregen artsen een geneesmiddelenbudget toegewezen, dat bij overschrijdingen op hun honorarium werd ingehouden. Een drastische ingreep om artsen te dwingen zuinig en zinnig voor te schrijven in financieel barre tijden. Na de oorlog trof de overheid wel meer dan 18 verschillende beleidsmaatregelen - onder meer de beruchte ‘Medicijnen-knaak’- om de kosten te verlagen. De belangrijkste daarvan bleven onvermeld zoals in 1976 tegen het niet afdragen van de parallel import voordelen. Maar tenminste diende het Economische Controle Dienst onderzoek uit 1989 te worden vermeld waarbij de gehele sector in een kwaaddaglicht werd gezet wegens malversaties.
2) de besparingen tussen 1998 en 2012 door het afromen van de Bonus & Kortingen bij openbare apothekers bedroeg 3.145,9 miljard Euro volgens GIP-cijfers. Daarna werd de 'claw-back' niet langer meer als zelfstandige boekhoudkundige post genoteerd door VWS. In 2009 was de besparing 411 miljoen Euro. Toch géén geringe bedragen.
3) het preferentie beleid heeft weliswaar de prijzen laag gehouden, maar mede daardoor wordt de generieke medicatie nu vrijwel geheel in India en China geproduceerd. Zo verdwijnen fabrieken, kennis en kunde steeds meer uit Europa waardoor in tijden van crisis leveringen zwaar onderdruk komen te staan. Daarnaast laat de kwaliteitscontroles op de meer dan 40.000 Chinese en vele Indiase toeleveranciers te wensen over.
4) de verhouding tussen door overheden gefinancierd onderzoek, de belastingvoordelen en de patentwetgeving moet dringend worden herzien. Daarnaast dient er een einde komt aan onder meer de ’me-too’s’ en zou er alleen nog maar tegen al toegelaten soortgelijke geneesmiddelen mogen worden getest.
5) Overheden dienen de medicijn ontwikkeling tegen de grote epidemieën (Hiv-Aids, TB, malaria, Ebola) veel actiever te ondersteunen. Ook nieuwe antibiotica zijn dringend noodzakelijk.
6) Prijscontrole over nieuwe ‘wees-geneesmiddelen’ zou door de EMA (European Medicines Agency) voortaan dienen te geschieden en als advies prijzen kunnen dienen voor de lidstaten. Ook blokvorming door kleine landen zoals VWS nu al praktiseert, zou tot lagere kosten moeten leiden.
7) Het toestaan van decentrale apothekers bereidingen werkt monopolie doorbrekend. Maar is een te lokale activiteit. Op macro schaal dient Nederland ook dwanglicenties als beleidsmaatregel toe te gaan passen.
Lucas van der Hoeven, journalist geneesmiddelenbeleid