Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Slapeloosheid in het ziekenhuis

Klinische praktijk
Josephine M.J. Stoffels
Abel Thijs
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2018;162:D1546
Abstract
Abstract
Sluiten
Insomnia in hospital
  • Every night in hospitals physicians on night shift are confronted with insomnia among their patients and have to make a decision on prescribing sleeping medication.
  • The extent to which insomnia is disadvantageous to hospital patients and its effects on clinical outcomes have not been well investigated.
  • A recent systematic review concluded that it is not known if treatment of insomnia with medication, such as melatonin or benzodiazepines, has a beneficial or a disadvantageous effect on clinical outcomes. This also holds true for non-pharmacological interventions.
  • The adverse effects of melatonin have not been properly quantitatively investigated. The use of benzodiazepines is related to potentially severe adverse events such as falling, respiratory infections and the risk of addiction.
  • Until such time that reliable scientific data are available, we advise caution in prescribing sleep medication for patients in hospital.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Toets voor nascholing (verlopen)

Aan dit leerartikel was een toets gekoppeld waarmee je nascholingspunten kon verdienen.

Bekijk de toets

Samenvatting

  • Elke nacht worden artsen in Nederlandse ziekenhuizen geconfronteerd met slapeloosheid onder opgenomen patiënten en staan ze voor de keuze om een slaapmiddel voor te schrijven.
  • Toch is niet goed onderzocht hoe nadelig slapeloosheid is voor opgenomen patiënten en welke gevolgen slapeloosheid heeft voor de ziekenhuisopname.
  • Uit een recente systematische review blijkt dat het niet bekend is of slapen onder invloed van slaapmedicatie, zoals melatonine of benzodiazepinen, een gunstige of ongunstige invloed heeft op klinische uitkomsten. Dit geldt ook voor niet-medicamenteuze interventies.
  • De bijwerkingen van melatonine zijn niet goed kwantitatief onderzocht. Het gebruik van benzodiazepinen is gerelateerd aan potentieel ernstige bijwerkingen zoals vallen, luchtweginfecties en een risico op verslaving.
  • Totdat betrouwbare wetenschappelijke gegevens beschikbaar zijn adviseren we terughoudendheid bij het voorschrijven van slaapmedicatie aan opgenomen patiënten.
Artikelinformatie
Aanvaard op

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2018;162:D1546
Vakgebied
Geneesmiddelen
Interne vakken
Auteursinformatie

VUmc, afd. Interne Geneeskunde, Amsterdam.

Dr. J.M.J. Stoffels, arts-assistent interne geneeskunde; dr. A. Thijs, internist.

Contact dr. J.M.J. Stoffels (j.stoffels@vumc.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.

Verantwoording

René Otten, medisch informatiespecialist, Vrije Universiteit Amsterdam, hielp bij het opstellen van de zoekstrategie.

Auteur Belangenverstrengeling
Josephine M.J. Stoffels ICMJE-formulier
Abel Thijs ICMJE-formulier
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Zoals het artikel “Slapeloosheid in het ziekenhuis” duidelijk en goed beschrijft is het lastig om te beslissen wat je gaat doen als een opgenomen patiënt niet kan slapen. Meestal wordt  op verzoek van de verpleegkundige, gestart met een medicamenteuze behandeling. Dit is met name een probleem bij kwetsbare oudere opgenomen patiënten, die veel sneller bijwerkingen van (sederende)medicatie ervaren. De vraag is natuurlijk of er een veiligere alternatief bestaat dan benzodiazepines. Melatonine lijkt, ondanks wat in het artikel beschreven staat, wel een veilig alternatief zonder ernstige bijwerkingen (1). Maar er is onvoldoende literatuur over of deze medicatie daadwerkelijk effectief is  in de ziekenhuispopulatie.

In de laatste alinea staat beschreven dat er goed opgezette studies noodzakelijk zijn om het collectieve gebrek aan kennis over slaapproblemen te verbeteren.  Juist deze week is een multicenter randomized clinical trial (RCT) gestart, de trial gaat uitgevoerd worden in 4 Nederlandse ziekenhuizen.  Deze studie vergelijkt de werkzaamheid en veiligheid van melatonine, temazepam en placebo bij acuut in het ziekenhuis opgenomen ouderen: de MATCH-studie (NTR 6908). In dit onderzoek wordt naar de ervaren kwaliteit van slaap van de patiënten gekeken en met een actiwatch wordt de fragmentatie van slaap en de slaapefficiëntie gemeten. Aan de hand van de resultaten van deze studie zou in de toekomst een advies kunnen worden geven over  wat nu de beste behandeling is acute slaapstoornissen bij ouderen in het ziekenhuis.

  1. Buscemi N, Vandermeer B, Hooton N, et al. The efficacy and safety of exogenous melatonin for primary sleep disorders. A meta-analysis. J Gen Intern Med 2005;20:1151–8.

Drs. Sjanne Bosman, arts-onderzoeker, Universitair Centrum Ouderengeneeskunde, UMCG

Drs. Fiona Stenveld, arts-onderzoeker, Universitair Centrum Ouderengeneeskunde, UMCG

Prof.dr. Sophia E. de Rooij, Universitair Centrum Ouderengeneeskunde, UMCG

Josephine
Stoffels


Wij willen collega’s Bosman, Stenveld en De Rooij vriendelijk bedanken voor hun waardevolle aanvullingen. Zoals opgemerkt, beschrijft de geciteerde systematische review de effecten van melatonine op patiënten buiten het ziekenhuis. Hoewel er geen aanwijzingen zijn voor ernstige bijwerkingen in de literatuur die voor deze review werd bestudeerd, valt op dat de totale groep patiënten slechts klein is (222 patiënten). Daarom moet, zoals in de review zelf ook wordt opgemerkt, rekening gehouden worden met onderraportage van bijwerkingen. We kijken mede hierom uit naar de resultaten van het onderzoek dat deze collega’s gaan uitvoeren, waarin ook bijwerkingen onderzocht zullen worden.
Daarnaast beschrijven wij ook in ons artikel, dat de uitkomstmaten van onderzoek naar een acute slaapstoornis lastig te definiëren zijn. Kwaliteit van slaap is een belangrijke uitkomstmaat die kan worden gemeten met zelfrapportage en objectieve parameters. Ook opnameduur kan een relevante uitkomstmaat zijn. Wellicht zijn ook de gevolgen van een acute slaapstoornis op het ziektebeloop belangrijk om te meten. Verder is het optimaliseren van niet-farmacologische behandelmogelijkheden geen sinecure. We zien uit naar de uitkomsten van het genoemde onderzoek, en gaan er vanuit dat enkele van de vragen rondom acute slaapstoornissen in het ziekenhuis hiermee beantwoord zullen worden.

namens de auteurs,

Josephine Stoffels, aios interne geneeskunde, VU Medisch Centrum