Preventie van een psychotische aandoening

De Haan et. al schrijven een geëngageerde klinische les over de mogelijkheden van secundaire preventie voor patiënten met psychotische klachten. Ze brengen hierbij een aantal punten naar voren zoals het feit dat screenen op risicosymptomen in de hulpzoekende populatie zinvol is. Daarnaast kaarten ze aan dat intensieve samenwerking tussen huisartsen, jeugdartsen, kinder- en jeugdpsychiaters en volwassenpsychiaters gewenst is. Gezien het feit dat deze klinische les  bedoeld is voor een breed en algemeen klinisch publiek denk ik echter dat deze punten enige aanvulling behoeven.

Er zijn sinds het eerste identificatiesysteem van Alison Yung uit 1996, de zogeheten “Ultra High Risk” (UHR) criteria, veel veranderingen doorgevoerd. Bij mijn weten is er pas recent een model gepubliceerd dat grotendeels aan de gangbare eisen van een screeningsinstrument voldoet[1]. Dit betekent dat de resultaten van eerdere studies, inclusief die met betrekking tot cognitieve-gedragstherapie, met de nodige zorgvuldigheid geïnterpreteerd moeten worden. Er is nog veel onderzoek nodig om het huidige systeem te verbeteren. 

Daarnaast is er nog een punt te maken voor wat betreft het gebruik maken van de UHG criteria en verwante systemen door meer zorgverleners. Yung merkte zelf al op dat door de jaren heen de transitieratio verminderde [2]. Hiervoor zijn meerdere redenen aan te voeren, zoals het eerder in zorg geraken van patiënten die nu pas later een transitie doormaken of de door de tijd veranderde UHG criteria. In meer recente studies speelt ook het gebruik van antipsychotica voorafgaand aan verwijzing naar meer gespecialiseerde centra wellicht een rol. Maar een ander relevant punt is dat wanneer steeds meer hulpverleners vanuit een laagrisico populatie verwezen, dit een verdunning van de a priori kans betekent van het screeningssysteem[2]. Het nefaste effect daarvan voor het screenen en selecteren, bestuderen van de onderliggende mechanismen en de effecten van behandeling wordt in feite al geillustreerd door de geciteerde studie naar het effect van cognitieve-gedragstherapie in een populatie met een laag risico. Verder onderzoek kan er ernstig onder leiden.

Thijs van Oeffelt, aios psychiatrie, GGZ Reinier van Arkel Groep

[1]Ruhrmann S, Schultze-Lutter F, Salokangas RK, Heinimaa M, Linszen D, Dingemans P, Birchwood M, Patterson P, Juckel G, Heinz A, Morrison A, Lewis S, von Reventlow HG, Klosterkötter J. Prediction of psychosis in adolescents and young adults at high risk: results from the prospective European prediction of psychosis study. Arch Gen Psychiatry. 2010 Mar;67(3):241-51

[2] Schultze-Lutter F, Schimmelmann BG, Ruhrmann S, Michel C. 'A rose is a rose is a rose', but at-risk criteria differ. Psychopathology. 2013;46(2):75-87