Samenvatting
De stijgende prevalentie van obesitas en de daarmee gepaard gaande comorbiditeit vormen een toenemende belasting van ons zorgstelsel en vereisen effectieve therapie.
De primaire behandeling van obesitas bestaat uit interventies gericht op verandering van leefstijl; bij personen met morbide obesitas is alleen bariatrische chirurgie op termijn kosteneffectief, zowel in gewichtsreductie als in vermindering van comorbiditeit.
Er is een nieuwe multidisciplinaire richtlijn voor de behandeling van morbide obesitas, waarin de volgende aspecten aan bod komen: de indicatiestelling, pre-operatieve beleidsadviezen, overwegingen bij kiezen voor een type operatie, en de follow-up op korte en lange termijn na bariatrische chirurgie.
Patiënten van 18-65 jaar komen in aanmerking voor bariatrische chirurgie als ze een BMI hebben van ≥ 40 kg/m2, of een BMI ≥ 35 kg/m2 in combinatie met comorbiditeit.
Bij adolescenten jonger dan 18 jaar mag alleen bariatrische chirurgie plaatsvinden in een onderzoekssetting; bij patiënten boven de 65 jaar kan bij uitzondering bariatrische chirurgie plaatsvinden, bij voorkeur in een centrum met ruime ervaring.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Leefstijl morbide obesitas (richtlijn bariatrische chirurgie)
Het is verheugend te lezen dat de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde een richtlijn heeft ontwikkeld voor de chirurgische behandeling van morbide obesitas. Zoals Verdam et al schrijven, leidt bariatrische chirurgie veelal tot een significante afname van comorbiditeit en een verbetering van de kwaliteit van leven en het psychologisch functioneren bij morbide obese patiënten. Volgens de auteurs is bariatrische chirurgie zelfs de enige bewezen effectieve methode om blijvend gewichtsverlies te bewerkstelligen bij morbide obese patiënten. Dit is in tegenspraak met de Zorgstandaard Obesitas waarin staat dat intensieve leefstijltherapie de basis is voor behandeling en dat bariatrische chirurgie alleen in bepaalde gevallen in aanvulling daarop kan worden aangeboden. Het aanbod van intensieve leefstijltherapie is in Nederland nog beperkt, maar de wetenschappelijke onderbouwing van de effectiviteit ervan is wel degelijk beschikbaar.
Er is voor zover wij weten slechts één onderzoek gepubliceerd waarin chirurgie (gastric bypass) rechtstreeks is vergeleken met intensieve leefstijltherapie. Na een jaar was, zoals verwacht, het gewichtsverlies en de gezondheidswinst verreweg het grootst in de groep die de bypass had gehad, maar de gezondheidswinst in de leefstijlgroep was ook aanzienlijk. Bovendien was er na chirurgie bij 48% van de patiënten (7% na leefstijl) sprake van gastrointenstinale symptomen als pijn, misselijkheid, braken, diaree en obstipatie en er waren ook enkele chirurgische complicaties. De leefgewoonten waren minder sterk verbeterd bij de chirurgische groep.Een observationele (ongecontroleerde) studie vergeleek mensen die langdurig veel gewicht hadden verloren door middel van leefstijl of door bariatrische chirurgie. Chirurgisch behandelde patiënten hadden een aanzienlijk ongunstiger leefstijl (inactiviteit, fast foodconsumptie) en rapporteerden meer stress en depressieve symptomen dan mensen die hun gewichtsverlies door leefstijlveranderingen alléén hadden bereikt. De gunstige effecten van bariatrische chirurgie op diabetes en cardiovasculaire risicofactoren zijn onomstreden. Er zijn echter ook ongunstige effecten van bariatrische chirurgie zoals een verhoogd risico op alcoholisme, suicide en voedingsdeficiënties zoals deficiënties in vitamines B12 en vitamine D.
Concluderend kan worden gesteld dat intensieve leefstijltherapie een relatief veilige en effectieve optie is voor de behandeling van morbide obesitas met aantoonbaar grote gezondheidswinst. Voor mensen waarbij deze behandeling niet volstaat, kan bariatrische chirurgie inderdaad een goede keuze zijn. Er zullen echter altijd mensen zijn die zo’n ingreep om allerlei redenen niet wensen of voor wie een dergelijke ingreep niet beschikbaar of geschikt is. Het is van groot belang voor morbide obese patiënten dat beide vormen van zorg in Nederland beschikbaar, toegankelijk en betaalbaar zijn.
Lijst met refenties op aanvraag beschikbaar (j.c.seidell@vu.nl)
Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid, VUMC