Dames en Heren,
Levofloxacine en glucocorticoïden worden regelmatig gelijktijdig voorgeschreven. Deze combinatie van medicijnen kan echter leiden tot peesrupturen, waarbij meestal de achillespees is aangedaan. Het is een zeldzame bijwerking die met name optreedt bij oudere patiënten. De patiënte die wij hieronder beschrijven kreeg de medicijncombinatie ter behandeling van een pneumonie.
Patiënt A is een 65-jarige vrouw met een BMI van 24 kg/m2. Haar huisarts heeft haar doorverwezen naar de Eerste Hulp vanwege pijnklachten aan beide enkels die sinds 2 weken bestaan en erger worden. Haar voorgeschiedenis vermeldt een val van een paard 26 jaar geleden, waarna zij een spondylodese en respondylodese heeft ondergaan. Daarnaast heeft zij een jaar geleden een totaleheupprothese gekregen vanwege coxartrose. Zij was 2 weken voor het contact met haar huisarts in Griekenland behandeld in verband met een bilaterale pneumonie. Zij had hier levofloxacine ontvangen, in een dosering van 500 mg dd gedurende 2…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Achillespeesrupuur bij chinolonen
Wij willen Kok et. al. bedanken voor de klinische les waarin zij peesruptuur als bijwerking van chinolonen bespreken. Aan deze les willen wij graag twee voor de eerste lijn belangrijk leerpunten toevoegen: pas de dosering aan bij verminderde nierfunctie en geef heldere informatie aan de patiënt over deze mogelijke bijwerking. De geschatte incidentie van peesklachten als bijwerking van chinolonen is laag: ongeveer 3,2 gevallen per 1.000 patiëntjaren.[1] Het lijkt aannemelijk dat gelijktijdig gebruik van corticosteroïden een verhoogd risico geeft, al is nog onduidelijk hoe groot dit risico is.[2] Te hoog doseren van chinolonen bij nierfunctiestoornissen is een belangrijke risicofactor voor peesklachten.[3] Door inzicht in de nierfunctie op het moment van voorschrijven is adequate dosisaanpassing mogelijk.
In de praktijk zal combinatie van een chinolon met een corticosteroïd weinig invloed hebben op het beleid: chinolonen zijn reserve-antibiotica en wanneer er een indicatie bestaat, zal de huisarts een chinolon bewust voorschrijven. Gelijktijdig gebruik van een chinolon bij een eerste voorschrift van een corticosteroïd – of omgekeerd - is geen aanleiding om de behandeling te wijzigen of uit te stellen. Het is wél essentieel om bij elk voorschrift van een chinolon de patiënt te informeren over (achilles)peesklachten als mogelijke bijwerking – en het advies om bij peesklachten zo snel mogelijk contact op te nemen met arts en/of apotheker. Dit advies kan een eventuele ruptuur voorkomen.
1. van der Linden PD, Sturkenboom MC, Herings RM, Leufkens HG, Stricker BH. Fluoroquinolones and risk of Achilles tendon disorders: case-control study. BMJ. 2002;324:1306-7.
2. Parmar C, Meda KP. Achilles tendon rupture associated with combination therapy of levofloxacin and steroid in four patients and a review of the literature. Foot Ankle Int. 2007;28:1287-9.
3. Corrao G, Zambon A, Bertù L, Mauri A, Paleari V, Rossi C, Venegoni M. Evidence of tendinitis provoked by fluoroquinolone treatment: a case-control study. Drug Saf. 2006;29:889-96.
Jeroen de Vrind, Health Base afdeling Medicatiebewaking, Houten
Sander Borgsteede, Health Base afdeling Medicatiebewaking, Houten
Achillespeesruptuur bij fluorochinolonen (antwoord auteurs)
Wij willen De Vrind et. al. bedanken voor de uitstekende aanvulling op onze klinische les waarin we achillespeesrupturen als bijwerking van levofloxacine en glucocorticoiden beschrijven. In een case-control studie naar achillespeesrupturen wordt een Odds ratio van 5.3 beschreven bij alleen gebruik van fluorochinolonen. Bij gelijktijdig fluorochinolon gebruik en corticosteroiden is deze Odds ratio 18.41.
Het risico op een achillespeesruptuur bij fluorchinolonen is sterk afhankelijk van de dosis1. Te hoog doseren van deze medicatie bij nierfunctiestoornissen heeft uiteraard een vergelijkbaar verhoogd risico tot gevolg.
Bij aandacht van arts en patient voor de bijwerkingen zijn tendinitiden in een vroeg stadium te herkennen. Bij adequate behandeling hiervan is een ruptuur te voorkomen2. Voorlichting aan de patient speelt hierbij een cruciale rol.
Reference List
1. van der Linden PD, Sturkenboom MC, Herings RM, Leufkens HM, Rowlands S, Stricker BH. Increased risk of achilles tendon rupture with quinolone antibacterial use, especially in elderly patients taking oral corticosteroids. Arch Intern Med 2003;163(15):1801-1807.
2. Kim GK. - The Risk of Fluoroquinolone-induced Tendinopathy and Tendon Rupture: What Does The Clinician Need To Know? - J Clin Aesthet Dermatol 2010 Apr;3(4):49-54(- 1941-2789 (Print)).
Laura M. Kok, ANIOS orthopaedie
Ewoud R.A. van Arkel, orthopaedisch chirurg