Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Gaubius en de medische chemie

Perspectief
Jan van Gijn
Joost P. Gijselhart
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A4030
Abstract
Abstract
Sluiten
Gaubius and medical chemistry

Hieronymus David Gaub (1705-1780) was the son of a protestant cloth merchant in Heidelberg. Disliking a pietistic boarding school in Halle, Germany, he came to stay with a paternal uncle who was a physician in Amsterdam. Hieronymus studied medicine in Harderwijk and in Leiden, under the guidance of Herman Boerhaave (1668-1738). In 1731 he was appointed reader (and in 1734 professor) in chemistry at the Leiden medical faculty. After Boerhaave’s death he also taught medicine, but without access to hospital beds. Gaubius correctly envisaged that chemistry would become an important discipline in medicine, but was limited by the technical constraints of his time. In his textbook of general pathology (1758) he attributed disease to disturbances of not only fluids, but also solid parts, although symptoms remained the basis of his classification. The book would remain influential for several decades, until the advent of pathological anatomy.

Conflict of interest: none declared. Financial support: J.P. Gijselhart works part time for the Association of the Dutch Journal of Medicine (Vereniging Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde), Amsterdam.

Hieronymus David Gaub (1705-1780) komt als zoon van een vooraanstaande protestante lakenkoopman ter wereld in Heidelberg, dat zich in die tijd nog herstelt van de Franse verwoesting in 1693.1 Als Hieronymus het niet uithoudt op een streng internaat in Halle, mag hij naar Amsterdam, waar zijn oom Johan stadsgeneesheer is. In 1722 schrijft hij zich in voor de studie geneeskunde, eerst in Harderwijk, 2 jaar later in Leiden. In 1725 promoveert hij bij Herman Boerhaave (1668-1738) op de vaste delen van het lichaam.2 Daarna verblijft hij een jaar in Parijs om zich verder te bekwamen in de ontleedkunde en de wondgenezing. Vervolgens werkt hij als arts in Deventer en Amsterdam, waar hij zijn oom bijstaat tijdens een epidemie van ‘rotkoortsen’ (tyfus).

Figuur 1

In 1731 benoemen de Leidse curatoren hem tot lector in de chemie - de leeropdracht die Boerhaave 2 jaar eerder had neergelegd. Het begin van zijn inaugurele…

Artikelinformatie

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A4030
Vakgebied
Basisvakken
Auteursinformatie

Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, Amsterdam.

Prof.dr. J. van Gijn, curator medisch-historische bibliotheek, drs. J.P. Gijselhart, cultuurfilosoof en bibliothecaris.

Contact prof.dr. J. van Gijn (jan@vangijn.com)

Verantwoording

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: J.P. Gijselhart heeft een deeltijdaanstelling bij de Vereniging Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.
Aanvaard op 17 oktober 2011

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

fb.lammes@planet.nl
F.B.Lammes

Gaubius heeft als hofarts van Willem V  eigenhandig in het Frans een zeer nauwkeurig verslag geschreven over de noodlottige bevalling van Prinses Wilhelmina van Pruisen. Het verslag bevindt zich in het Koninklijk huisarchief. De facsimile copie van dit verslag dat door  Prins Willem V is gesigneerd en voorzien van zijn lakstempel  is te vinden bij het onderstaande artikel: Het verslag van Gaubius inzake de eerste bevalling van Wilhelmina van Pruisen
in 1769; 'De ongelukkige kraem van de Princes mijne gemaelinne'   gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2004 148(12): 583-591.
Het geeft een zeer goede indruk over de  nauwgezette en exacte wijze van handelen van Gaubius en zijn zorg voor de patiënt.

 

Frits Lammes, em hoogleraar Gynaecologie en Verloskunde
 

Wij danken collega Lammes voor deze aanvulling. Zijn zeer lezenswaardige artikel over de bevalling van Wilhelmina van Pruisen hebben wij tijdens het schrijven van dit artikel dan ook geraadpleegd. Uiteindelijk moesten wij ter wille van de beknoptheid een verwijzing naar deze gebeurtenissen achterwege laten, omdat het ten koste zou gaan van de hoofdzaak, te weten de medische chemie. Ook Gaubius' belangstelling voor de samenhang tussen lichaam en geest heeft niet de aandacht kunnen krijgen die het verdient.

Jan van Gijn