Dames en Heren,
Het klinisch beeld van een gedissemineerde gonokokkeninfectie is variabel en patiënten met deze aandoening meldden zich dan ook lang niet altijd met symptomen die direct aan de seksueel overdraagbare aandoening ‘gonorroe’ doen denken. Een gedissemineerde infectie treedt op bij minder dan 5% van de patiënten die besmet zijn met de bacterie Neisseria gonorrhoeae.1 De meest voorkomende symptomen zijn polyartralgieën, artritis, dermatitis en tenosynovitis.
In deze klinische les beschrijven wij 2 patiënten bij wie de gonokokkeninfectie zich op verschillende manieren uitte. Tevens wijzen wij er op dat adequate antibiotische therapie de klachten snel doet afnemen en ernstige complicaties kan voorkomen.2
Patiënt A, een 23-jarige negroïde vrouw, kwam bij de dermatoloog met pijnklachten aan de huid die sinds 3 weken bestonden. De dermatoloog constateerde rode maculae aan beide handen en rode nodi op beide armen en benen, passend bij erythema nodosum (figuur 1). Er werd een…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Gonokokken en huidmanifestaties
Wij lazen met aandacht de klinische les : huidafwijkingen en artritis als teken van gonorroe in het eerste nummer van de nieuwe jaargang van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:21-5). (Ned Tijdschr Geneeskd. 2010:154:A2250) De titel: huidafwijkingen en artritis zijn juist tekenen van een gedissemineerde gonorroe. De meest voorkomende symptomen zijn pijn en zwelling rond een of meer gewrichten, koorts en koude rillingen en huidafwijkingen. Het is verre van duidelijk waarom in de aanhef het woord dermatitis wordt gebruikt.
Het grootste probleem : wij zien in figuur 1 geen erythema nodosum, maar wel pustels omgeven door roodheid. Vervolgens in figuur 2: geen septale panniculitis (het kenmerk van erythema nodosum) maar een niet nader omschreven ontstekingsinfiltraat. Ook is niet duidelijk aangegeven waar dit infiltraat zich bevindt: hoog of laag in de dermis , in de subcutis?. Ons inziens passen de afwijkingen beter bij een acute (neutrofiele) vasculitis, hetgeen goed onder te brengen valt bij een septische vasculitis
Onder beschouwing (epidemiologie) is het duidelijker te stellen: Een gedissemineerde gonokkeninfectie ontstaat altijd uit een niet of onvoldoende behandelde primaire gonokokkeninfectie van de slijmvliezen (genitalia, pharynx, rectum).
De voorgestelde indeling in twee groepen (klinische manifestaties) op basis van aan- of afwezigheid van een artritis lijkt kunstmatig.
Beter is het de pathogenese te volgen: er is eerst een bacteriëmie, waarbij al huidafwijkingen kunnen ontstaan, vervolgens ontstaan andere verschijnselen. In de praktijk lopen de symptomen teveel door elkaar heen. Wij missen een goed opgezette differentiaal diagnose, met name kan de ziekte van Reiter sterk op een gedissemineerde gonokokkeninfectie lijken. Juist de mucocutane verschijnselen kunnen het verschil duidelijk maken.
Conclusie: De indruk wordt gewekt dat onvoldoende kennis is genomen van hetgeen over dit onderwerp in de klassieke handboeken vermeld staat . Wij zijn van mening dat de presentatie van deze klinische les aan kracht gewonnen zou hebben, wanneer aan de morfologie, histologie en differentiaal diagnostiek meer aandacht besteed zou zijn. Een sturende hand van de redactie zou hierbij welkom geweest zijn.
T.J.A. van Dijk, voormalig dermatoloog Rijnstate Ziekenhuis, Arnhem.
Dr C.G. Ramselaar, voormalig dermatoloog St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein.
Dr G. Smeenk, voormalig dermatoloog Deventer Ziekenhuis, Deventer.