Collega Claassen snijdt in deze bijdrage een interessant taalkundig probleem aan (). De bespreking daarvan wordt echter vertroebeld doordat hij in feite drie vragen tegelijk probeert te beantwoorden: welke term in het Engels de voorkeur heeft (‘gold standard’ of ‘golden standard’), welke in het Nederlands (‘goudstandaard’ of ‘gouden standaard’), en wat de correcte vertaling daarvan is. Naar mijn mening lopen de antwoorden op de eerste twee vragen, anders dan Claassen suggereert, niet parallel, hetgeen consequenties heeft voor het antwoord op de derde vraag.
Wat betreft de verdediging van het gebruik van de Engelse term ‘gold standard’ volg ik Claassen volledig. Met het gebruik van beide woorden als zoektermen op internet blijkt dan ook dat het gebruik van ‘gold standard’ 20 (PubMed) tot 50 maal (Google) zo vaak voorkomt als dat van ‘golden standard’.
Ingewikkelder ligt het echter met de Nederlandse terminologie. Het komt mij voor dat het gebruik van ‘goudstandaard’ als Nederlandse term voor ‘gold standard’ berust op een te klakkeloze vertaling van de Engelse term. Ook de bewering dat ‘gouden standaard’ een holle term is, wordt niet geschraagd door feiten. ‘Goudstandaard’ wordt door Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal in tegenstelling tot ‘gouden standaard’ niet als gangbaar Nederlands beschouwd.1 Wel komt in Van Dale het woord ‘goudwisselstandaard’ voor, alsmede de voorbeeldterm ‘landen waar het goud standaard is’. Uit internetbronnen kan worden opgemaakt dat er in economische zin nooit sprake is geweest van een ‘goudstandaard’ per se, maar wel van ‘goudkernstandaard’, ‘goudenmuntstandaard’ en ‘goudwisselstandaard’ (www.xs4all.nl/~mkalk/begrip04.htm#gouden%20standaard). De enige betekenis die Van Dale aan ‘gouden standaard’ geeft, is ‘muntstelsel met gouden standaardmunt’.1 Interessant is dat een advertentie van Philips uit 1936 (‘Philips handhaaft den “gouden” standaard’) al in overdrachtelijke zin hieraan refereert (zie http://home.wxs.nl/~carl.knoef/folders/GoudenStd.html).
Wel kan uit de omschrijving van ‘gouden’ (betekenis 7: ‘uitnemend, kostelijk’; ‘een gouden tip’) en ‘standaard’ (betekenis 6: ‘vaststaand erkend voorbeeld of model’; betekenis 9: ‘bep. peil van voortreffelijkheid, bep. graad van hoedanigheid beschouwd als doel of als maat’)1 worden opgemaakt dat de combinatie ‘gouden standaard’ niet een holle verbastering is, maar een goede Nederlandse omschrijving van wat misschien beter ‘referentiebepaling’ zou kunnen worden genoemd. De internetencyclopedie Wikipedia (www.wikipedia.nl) ondersteunt dit nog door uitdrukkelijk onderscheid te maken tussen ‘goudstandaard’ (‘In de economie wordt soms de Goudstandaard bedoeld als basis van het papiergeld’) en ‘gouden standaard’ (‘In de geneeskunde is de gouden standaard het onderzoek waarmee een bepaalde aandoening met de grootst mogelijke mate van zekerheid kan worden vastgesteld’).
Er is dan ook bepaald geen reden om ‘gouden standaard’ uit de Nederlandstalige medische literatuur te verbannen. Hieruit volgt tenslotte ook dat de correcte vertaling van ‘gold standard’, ‘gouden standaard’ is, en omgekeerd. De titel van de bijdrage van Claassen zou moeten worden gewijzigd in ‘Liever “gouden standaard” dan “goudstandaard”’.
C.M.F. Kneepkens
Literatuur
Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal. 14e herz. dr. Utrecht: Van Dale; 2005.
Liever 'goudstandaard' dan 'gouden standaard'
Amsterdam, december 2005,
Collega Claassen snijdt in deze bijdrage een interessant taalkundig probleem aan (). De bespreking daarvan wordt echter vertroebeld doordat hij in feite drie vragen tegelijk probeert te beantwoorden: welke term in het Engels de voorkeur heeft (‘gold standard’ of ‘golden standard’), welke in het Nederlands (‘goudstandaard’ of ‘gouden standaard’), en wat de correcte vertaling daarvan is. Naar mijn mening lopen de antwoorden op de eerste twee vragen, anders dan Claassen suggereert, niet parallel, hetgeen consequenties heeft voor het antwoord op de derde vraag.
Wat betreft de verdediging van het gebruik van de Engelse term ‘gold standard’ volg ik Claassen volledig. Met het gebruik van beide woorden als zoektermen op internet blijkt dan ook dat het gebruik van ‘gold standard’ 20 (PubMed) tot 50 maal (Google) zo vaak voorkomt als dat van ‘golden standard’.
Ingewikkelder ligt het echter met de Nederlandse terminologie. Het komt mij voor dat het gebruik van ‘goudstandaard’ als Nederlandse term voor ‘gold standard’ berust op een te klakkeloze vertaling van de Engelse term. Ook de bewering dat ‘gouden standaard’ een holle term is, wordt niet geschraagd door feiten. ‘Goudstandaard’ wordt door Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal in tegenstelling tot ‘gouden standaard’ niet als gangbaar Nederlands beschouwd.1 Wel komt in Van Dale het woord ‘goudwisselstandaard’ voor, alsmede de voorbeeldterm ‘landen waar het goud standaard is’. Uit internetbronnen kan worden opgemaakt dat er in economische zin nooit sprake is geweest van een ‘goudstandaard’ per se, maar wel van ‘goudkernstandaard’, ‘goudenmuntstandaard’ en ‘goudwisselstandaard’ (www.xs4all.nl/~mkalk/begrip04.htm#gouden%20standaard). De enige betekenis die Van Dale aan ‘gouden standaard’ geeft, is ‘muntstelsel met gouden standaardmunt’.1 Interessant is dat een advertentie van Philips uit 1936 (‘Philips handhaaft den “gouden” standaard’) al in overdrachtelijke zin hieraan refereert (zie http://home.wxs.nl/~carl.knoef/folders/GoudenStd.html).
Wel kan uit de omschrijving van ‘gouden’ (betekenis 7: ‘uitnemend, kostelijk’; ‘een gouden tip’) en ‘standaard’ (betekenis 6: ‘vaststaand erkend voorbeeld of model’; betekenis 9: ‘bep. peil van voortreffelijkheid, bep. graad van hoedanigheid beschouwd als doel of als maat’)1 worden opgemaakt dat de combinatie ‘gouden standaard’ niet een holle verbastering is, maar een goede Nederlandse omschrijving van wat misschien beter ‘referentiebepaling’ zou kunnen worden genoemd. De internetencyclopedie Wikipedia (www.wikipedia.nl) ondersteunt dit nog door uitdrukkelijk onderscheid te maken tussen ‘goudstandaard’ (‘In de economie wordt soms de Goudstandaard bedoeld als basis van het papiergeld’) en ‘gouden standaard’ (‘In de geneeskunde is de gouden standaard het onderzoek waarmee een bepaalde aandoening met de grootst mogelijke mate van zekerheid kan worden vastgesteld’).
Er is dan ook bepaald geen reden om ‘gouden standaard’ uit de Nederlandstalige medische literatuur te verbannen. Hieruit volgt tenslotte ook dat de correcte vertaling van ‘gold standard’, ‘gouden standaard’ is, en omgekeerd. De titel van de bijdrage van Claassen zou moeten worden gewijzigd in ‘Liever “gouden standaard” dan “goudstandaard”’.
Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal. 14e herz. dr. Utrecht: Van Dale; 2005.