Terecht schrijven Van Dam en Renckens dat men het de redactie van een krant kwalijk mag nemen dat zij medisch nieuws brengt zonder behoorlijke journalistieke research te hebben verricht (). Evenzeer terecht wijzen zij erop dat onderzoekers mede verantwoordelijk zijn voor de inhoud van krantenartikelen en dat zij deze verantwoordelijkheid niet kunnen afschuiven.
Maar, ik ben het niet met hen eens dat het aantal journalisten dat de resultaten van medisch onderzoek kan beoordelen zeer beperkt is. Mijn ervaring is anders en ik heb zelfs meegemaakt dat een journalist een conclusie van een artikel in de New England Journal of Medicine doorprikte. Het artikel was hem toegezonden vanuit een farmaceutisch bedrijf met de nadrukkelijke vraag in de krant aandacht te besteden aan het beschreven gunstige effect van het door hen geproduceerde geneesmiddel. De journalist bestudeerde het artikel kritisch, concludeerde dat in het onderzoek een verkeerde primaire uitkomstmaat was gekozen en dat daarom de effectiviteit van het middel allerminst zeker was. Ik zou wensen dat al onze collegae medici op dit niveau zouden kunnen denken, maar gezien de vele kritiekloze, vaak gesponsorde, voordrachten over resultaten van onderzoek, zijn wij hier nog ver van af. Het probleem is niet dat journalisten niet kritisch genoeg zijn, maar wel dat redacties van sommige kranten, zeker niet alle, medisch nieuws brengen ook als het nergens op gebaseerd is, omdat dergelijk nieuws goed verkoopt.
Ik ben ook minder somber over voorlichting aan en opvoeding van het grote publiek, zoals Van Dam en Renckens het noemen. Het moet hun toch ook zijn opgevallen dat aan velen goed is uit te leggen dat bijvoorbeeld het effect van homeopathie onbewezen is, ook al lukt het niet dit aan alle artsen duidelijk te maken. Waarom zouden wij dan niet kunnen uitleggen dat de ontwikkelingen in de geneeskunde niet zodanig snel gaan dat bijna wekelijks een doorbraak is te melden. Men hoeft slechts op enkele punten te letten: welke krant brengt het nieuws, komt de doorbraak uit het laboratorium en is het door een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd. Een dergelijke beoordeling blijkt ook door patiënten met een ernstige ziekte te kunnen worden uitgevoerd. Als in de afgelopen jaren door de lezers en de kijkers op deze 3 punten was gelet, dan zouden vrijwel alle zogenaamde doorbraken zijn ontmaskerd.
Voorlichting over kankerbehandeling en de media
Amsterdam, maart 2002,
Terecht schrijven Van Dam en Renckens dat men het de redactie van een krant kwalijk mag nemen dat zij medisch nieuws brengt zonder behoorlijke journalistieke research te hebben verricht (). Evenzeer terecht wijzen zij erop dat onderzoekers mede verantwoordelijk zijn voor de inhoud van krantenartikelen en dat zij deze verantwoordelijkheid niet kunnen afschuiven.
Maar, ik ben het niet met hen eens dat het aantal journalisten dat de resultaten van medisch onderzoek kan beoordelen zeer beperkt is. Mijn ervaring is anders en ik heb zelfs meegemaakt dat een journalist een conclusie van een artikel in de New England Journal of Medicine doorprikte. Het artikel was hem toegezonden vanuit een farmaceutisch bedrijf met de nadrukkelijke vraag in de krant aandacht te besteden aan het beschreven gunstige effect van het door hen geproduceerde geneesmiddel. De journalist bestudeerde het artikel kritisch, concludeerde dat in het onderzoek een verkeerde primaire uitkomstmaat was gekozen en dat daarom de effectiviteit van het middel allerminst zeker was. Ik zou wensen dat al onze collegae medici op dit niveau zouden kunnen denken, maar gezien de vele kritiekloze, vaak gesponsorde, voordrachten over resultaten van onderzoek, zijn wij hier nog ver van af. Het probleem is niet dat journalisten niet kritisch genoeg zijn, maar wel dat redacties van sommige kranten, zeker niet alle, medisch nieuws brengen ook als het nergens op gebaseerd is, omdat dergelijk nieuws goed verkoopt.
Ik ben ook minder somber over voorlichting aan en opvoeding van het grote publiek, zoals Van Dam en Renckens het noemen. Het moet hun toch ook zijn opgevallen dat aan velen goed is uit te leggen dat bijvoorbeeld het effect van homeopathie onbewezen is, ook al lukt het niet dit aan alle artsen duidelijk te maken. Waarom zouden wij dan niet kunnen uitleggen dat de ontwikkelingen in de geneeskunde niet zodanig snel gaan dat bijna wekelijks een doorbraak is te melden. Men hoeft slechts op enkele punten te letten: welke krant brengt het nieuws, komt de doorbraak uit het laboratorium en is het door een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd. Een dergelijke beoordeling blijkt ook door patiënten met een ernstige ziekte te kunnen worden uitgevoerd. Als in de afgelopen jaren door de lezers en de kijkers op deze 3 punten was gelet, dan zouden vrijwel alle zogenaamde doorbraken zijn ontmaskerd.