Samenvatting
- Vergeetachtigheid en concentratieverlies zijn veelvoorkomende klachten bij patiënten die een operatie hebben ondergaan.
- Hoewel cognitieve functies kunnen worden gemeten met behulp van neuropsychologische tests, blijkt het niet eenvoudig te zijn om postoperatieve cognitieve disfunctie (POCD) objectief vast te stellen. Dientengevolge bestaan er geen betrouwbare getallen omtrent de prevalentie van POCD.
- Vooral na hartoperaties en heupvervangingen wordt soms ernstige POCD gerapporteerd, die ook zonder neuropsychologische tests evident is. Bij deze ingrepen is POCD waarschijnlijk een gevolg van micro-embolische hersenschade.
- Naast het soort ingreep is vooral een gevorderde leeftijd een risicofactor voor het ontstaan van POCD.
- De gebruikte anesthesietechniek blijkt geen determinant te zijn: POCD komt even vaak voor na algehele anesthesie als na locoregionale anesthesie.
Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:1163-6
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Nijmegen, juni 2007,
De publicatie van Van Dijk et al. (2007:1163-6) over postoperatieve cognitieve disfunctie behoeft daar waar de auteurs speculeren omtrent de risicofactoren en de pathofysiologische achtergronden enige aanvulling.
Een mogelijke oorzaak die niet vermeld wordt en die men door goede pre-operatieve zorg kan voorkomen, kan gelegen zijn in de relatie die er bestaat tussen het gebruik van lachgas als anestheticum en verergering van een pre-existente subklinische vitamine B12-insufficiëntie. Stikstofdioxide (lachgas) blokkeert namelijk de cobaltfactor in cobalamine, waardoor deze stof biologisch inactief wordt. Als er reeds een lage B12-spiegel in het weefsel aanwezig is, zal daardoor een acute deficiëntie optreden. Dit heeft tot gevolg dat bepaalde transmethyleringsreacties niet kunnen plaatsvinden, waardoor er schade ontstaat aan DNA en aan de myelinescheden in het centrale zenuwstelsel. De co-incidentie van lachgasnarcose en wittestofbeschadiging is al bekend sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw,1-3 en er is ook in dit tijdschrift over gepubliceerd.4 In die publicaties ligt de nadruk vooral op afwijkingen aan de ruggenmergstreng, die ook met MRI aantoonbaar zijn.5 Maar ook encefalopathische verschijnselen komen voor.6
Juist in de leeftijdscategorie waarbij heupoperaties en coronaraire bypassoperaties nodig zijn, dus op oudere leeftijd, is de prevalentie van subklinische vitamine B12-deficiëntie relatief hoog. Men kan daarom cognitieve stoornissen na een operatie niet enkel toeschrijven aan mogelijke vetembolietjes via het foramen ovale of aan stolselfragmenten uit de hart-longmachine. Goede pre-operatieve zorg voor de ouder wordende patiënt omvat ook aandacht voor de vitamine B12-status.
Schilling RF. Is nitrous oxide a dangerous anesthetic for vitamin B12-deficient subjects? JAMA. 1986;255:1605-6.
Heyer EJ, Simpson DM, Bodis-Wollner I, Diamond SP. Nitrous oxide: clinical and electrophysiologic investigation of neurologic complications. Neurology. 1986;36:1618-22.
Holloway KL, Alberico AM. Postoperative myeloneuropathy: a preventable complication in patients with B12 deficiency. J Neurosurg. 1990;72:732-6.
Jongen JCF, Koehler PJ, Franke CL. Gecombineerde strengziekte door vitamine-B12-deficiëntie: eenvoudige diagnose, effectieve therapie. [LITREF JAARGANG="2001" PAGINA="1229-33"]Ned Tijdschr Geneeskd. 2001;145:1229-33[/LITREF].
Ilniczky S, Jelencsik I, Kenéz J, Szirmai I. MR findings in subacute combined degeneration of the spinal cord caused by nitrous oxide anaesthesia – two cases. Eur J Neurol. 2002;9:101-4.
El Otmani H, El Moutawakil B, Moutaouakil F, Gam I, Rafai MA, Slassi I. Demence postoperatoire: toxicité du protoxyde d’azote. Encephale. 2007;33:95-7.